Në ekonominë globale, një titan qëndron mbi të gjithë të tjerët. Donald Trump mund të tërheqë vëmendjen e botës me një kërcitje të gishtërinjve të shkurtër. Kur ai organizon një moment spektakolar të krijuar për televizion, le të themi, atë përballje në Zyrën Ovale me Volodymyr Zelensky, i gjithë planeti ngrihet dhe e vështron.
Por ky dominim ka një efekt anësor të çuditshëm. Kur Trump bën diçka të tmerrshme dhe tërheqëse për syrin, kombet dridhen dhe tregjet lëvizin. Por kur ai bën diçka të tmerrshme, por të qartë, kjo mezi vihet re. Për sa kohë që nuk ka video mahnitëse, asnjë frazë të mbushur me fjalë të ashpra, asnjë dredhi apo marifet, gjithçka mund të kalojë sikur të mos kishte ndodhur. Sidomos tani që shqisat tona janë të mpira për shkak të mbistimulimit. Këto ditë kërkohet një sjellje gjithnjë e më tronditëse nga presidenti i SHBA-së për të nxitur një reagim; ne po mësohemi me të. Megjithatë, rreziku që ai paraqet është po aq i mprehtë sa gjithmonë.
Kini parasysh ngjarjet e javës së fundit, pak prej tyre janë aq të zymta sa udhëheqin buletinet globale të lajmeve, megjithatë secila prej tyre përbën një hap tjetër drejt erozionit të demokracisë brenda dhe nga vendi më i fuqishëm në botë.
Të mërkurën, Trump kërcënoi të vendoste tarifa prej 50%, ai është rikthyer te ai kali i vdekur ndaj Brazilit, nëse autoritetet gjyqësore atje nuk heqin dorë nga ndjekja penale e ish-presidentit të vendit, i ngjashëm me Trumpin, Jair Bolsonaro, i akuzuar për përpjekjen për të përmbysur humbjen e tij në zgjedhjet e vitit 2022 dhe për udhëheqjen e një grushti shteti kundër njeriut që e mundi, Luiz Inácio Lula da Silva.
Sa më shkurt që mundi, Lula shpjegoi, nëpërmjet mediave sociale, se Brazili është një vend sovran dhe se një gjyqësor i pavarur nuk mund të “pranojë ndërhyrje ose udhëzime nga askush. Askush nuk është mbi ligjin”.
Kjo po bëhet një zakon i Trumpit. Ai bëri të njëjtën lëvizje në mbrojtje të Benjamin Netanyahut muajin e kaluar, duke lënë të kuptohet se Izraeli mund të humbasë miliarda dollarë ndihmë ushtarake amerikane nëse kryeministri vazhdon të gjykohet për akuza korrupsioni. Në të dyja rastet, Trump ishte i qartë në lidhjen midis të akuzuarve dhe vetes, duke i cilësuar si një “gjueti shtrigash” përpjekjet për t’i mbajtur ata përgjegjës. “Kjo nuk është asgjë më shumë, ose më pak, sesa një sulm ndaj një kundërshtari politik”, shkroi ai, për problemet ligjore të Bolsonaros, duke shtuar “diçka për të cilën di shumë!”
Është e lehtë të nënvlerësosh përpjekjen transparente të Trump për të krijuar një sindikatë ndërkombëtare të autokratëve populistë, por ai nuk motivohet vetëm nga solidariteti vëllazëror. Ai gjithashtu dëshiron të shpërbëjë një normë që është zbatuar prej kohësh në të gjithë botën demokratike, e cila këmbëngul që edhe ata në krye i nënshtrohen ligjit. Kjo normë është një pengesë për të, një kontroll mbi pushtetin e tij.
Nëse ai mund ta diskreditojë atë, në mënyrë që të lindë një konventë e re, një që pranon që udhëheqësit mund të veprojnë pa u ndëshkuar, që ndihmon projektin e tij nxitës në SHBA: grumbullimin e gjithnjë e më shumë pushtetit për veten e tij dhe dobësimin ose eliminimin e çdo burimi rival të autoritetit që mund të veprojë si një frenues.
Ai po ndihmohet në heshtje në këtë qëllim nga ato institucione amerikane që duhet ta konsiderojnë veten si degë të barabarta të qeverisë: Kongresi dhe Gjykata Supreme. Dhe detyra kushtetuese e tyre është t’i kundërvihen një ekzekutivi tepër të fuqishëm. Republikanët në Kongres kanë miratuar tani një mega-projektligj që ata e dinë se do t’i lërë brezat e ardhshëm amerikanë të mbytur në borxhe dhe do t’u privojë miliona njerëzve nga mbulimi bazë i kujdesit shëndetësor. Megjithatë, ata lanë mënjanë gjykimin e tyre dhe iu përkulën njeriut që do të ishte mbret.
Më pak i diskutuar ishte zgjerimi i jashtëzakonshëm i projektligjit për Zbatimin e Ligjit për Imigracionin dhe Doganat e SHBA-së, ose Ice. Buxheti i tij është rritur me një shifër të raportuar prej 308%, me 45 miliardë dollarë shtesë për t’u shpenzuar për ndalimin dhe 29.9 miliardë dollarë për “zbatimin dhe deportimin”. Së shpejti do të ketë kapacitetin për të ndaluar gati 120,000 njerëz në çdo kohë. Dhe, mos harroni, shifrat e fundit tregojnë se rreth gjysma e të gjithë atyre që janë ndaluar nga Ice nuk kanë asnjë të kaluar kriminale .
Nuk është çudi që edhe kritikët konservatorë po japin alarmin. Republikanët anti-Trump të Bulwark paralajmërojnë se brenda pak muajsh, “skuadra kombëtare e egër” që është Ice do të ketë dy herë më shumë agjentë sesa FBI-ja dhe sistemi i saj i gjerë i burgjeve, duke u shfaqur si “instrumenti kryesor i pushtetit të brendshëm shtetëror”.
Në këtë këndvështrim, Trump e ka kuptuar se korruptimi i FBI-së është një detyrë e vështirë, megjithëse ia vlen të provohet, kështu që ai po e zëvendëson atë me një forcë në hije të formuar sipas imazhit të tij. Siç e thotë Bulëark: “shteti policor amerikan është këtu”.
Ata që kërcënohen më drejtpërdrejt mund të ndajnë klipe të agjentëve të maskuar të Ice që rrëmbejnë emigrantë të dyshuar nga rrugët dhe i keqtrajtojnë ata me dhunë, ashtu siç qarkullojnë raporte për kushte të tmerrshme në ambientet e Ice, me njerëz të mbajtur në ” objekte si burgje “, më shumë se 100 të ngjeshur në një dhomë të vogël, të mohuar dush ose mundësi për të ndërruar rrobat, dhe ndonjëherë u jepet vetëm një vakt në ditë dhe të detyruar të flenë në stola betoni ose në dysheme. Por kjo vështirë se është një çështje vëmendjeje kombëtare. Për shkak se nuk shoqërohet nga një performancë e Trump me ndriçim neoni, po ndodh thjesht larg syve të publikut.
E njëjta gjë mund të thuhet edhe për një sërë vendimesh të fundit nga gjykata supreme. Ato mund të mos kenë ndikimin e menjëhershëm dhe të jashtëzakonshëm të vendimeve të kaluara, por ato përshpejtojnë të njëjtën tendencë të Trumpit për t’u larguar nga demokracia dhe për të shkuar drejt autokracisë.
Të martën, gjyqtarët i dhanë Trump dritën jeshile për të pushuar nga puna në masë punonjësit federalë dhe për të shpërbërë të gjitha agjencitë qeveritare pa miratimin e Kongresit. Më parë, gjykata supreme kishte vendosur që Trumpit i lejohej të largonte demokratët nga udhëheqja e organeve qeveritare që supozohet të jenë nën mbikëqyrje të ekuilibruar politikisht.
Edhe më e dobishme për Trumpin, muajin e kaluar gjyqtarët kufizuan fuqinë e gjykatave të ulëta për të bllokuar degën ekzekutive, duke i dhënë kështu një dorë ndihmës njërit prej urdhrave ekzekutivë më skandalozë të presidentit: heqjen e parimit se kushdo që lind në SHBA është automatikisht shtetas i SHBA-së, një e drejtë kaq themelore sa është e sanksionuar në kushtetutë.
Gjykata supreme po heq kufizimet mbi Trumpin dhe po i jep atij edhe më shumë pushtet . Nuk është çudi që kur një nga pakicat kundërshtare në gjykatë, Ketanji Brown Jackson, u pyet të enjten se çfarë e mbante zgjuar natën, ajo u përgjigj : “gjendja e demokracisë sonë”.
Ndërkohë, Trump po ia del mbanë në qëllimin e tij për të frikësuar shtypin, duke nxjerrë para të konsiderueshme nga organizatat e mëdha të lajmeve në këmbim të heqjes dorë nga paditë (zakonisht të dobëta) kundër tyre, një veprim që po ka efektin e dëshiruar, por edhe frenues .
E gjitha kjo i shtohet erozionit të vazhdueshëm të demokracisë amerikane dhe të normave demokratike, shtrirja e të cilave dikur shtrihej shumë përtej brigjeve të SHBA-së. Edhe nëse po ndodh në heshtje, sipas standardeve të Trump, pa zhurmën dhe tërbimin e njohur, ajo prapë po ndodh. Puna e kundërshtimit të saj fillon me vënien re. /Përshtati Pamfleti nga The Guardian/
