Në agim, 12 marinsat amerikanë zunë pozicione në një fushë në ishullin e përgjumur suedez të Gotland, rreth 300 kilometra nga enklava ruse e Kaliningradit dhe qëlluan raketa nga një sistem raketor i lëvizshëm. Edhe pse raketat ishin false që ranë në Detin Baltik, mesazhi për Rusinë ishte i qartë: ndërsa Presidenti Donald Trump zhyt NATO-n në një krizë historike duke vënë në pikëpyetje efektivitetin e saj, ushtria amerikane në Evropën veriore megjithatë po rrit praninë e saj, raporton Wall Street Journal.
Administrata Trump dëshiron që NATO të bëhet “më vdekjeprurëse” dhe Evropa veriore është bërë terreni i saj i testimit – një rajon ku aleanca përballet me Rusinë në dy fronte. Ndërsa disa zyrtarë evropianë kanë shprehur shqetësimin se angazhimi amerikan ndaj aleancës transatlantike po dobësohet mes kritikave dhe njoftimeve të Trump për një reduktim të angazhimit ushtarak jashtë vendit, komandantët ushtarakë amerikanë thonë se doktrina e tyre operacionale nuk ka ndryshuar,
Evropa veriore dhe vendet baltike u bënë pika qendrore e planifikimit ushtarak amerikan
“Nga këndvështrimi i ushtrisë amerikane, urdhrat e mia nuk kanë ndryshuar,” tha gjeneral brigade Andrew Saslav, zëvendës shefi i shtabit për operacionet e Ushtrisë Amerikane në Evropë dhe Afrikë. “Sigurisht që po mendoj për çështjen e përfshirjes së ardhshme të SHBA-së, por e kam bërë këtë mjaft kohë që të mos rrëmbehem nga mesazhet politike që nuk janë urdhra zyrtare.”
Evropa veriore dhe vendet baltike janë bërë pika qendrore e planifikimit ushtarak amerikan, sepse pozicioni i tyre dhe aksesi në rrugët detare dhe burimet e energjisë e bëjnë rajonin vendimtar në epokën e re të tensioneve gjeopolitike. Po flasim për një zonë që tradicionalisht është shumë kritike ndaj Rusisë dhe që nis nismat evropiane për të forcuar buxhetet e mbrojtjes dhe mbështetjen ushtarake për Ukrainën.
Gjatë stërvitjes ushtarake trejavore, forcat amerikane dhe britanike u bashkuan me trupat nordike dhe baltike për të praktikuar skenarë të mundshëm lufte, duke përfshirë të shtënat me armë zjarri, dërgimin e gjakut me dron dhe kërcimet me parashutë mbi Rrethin Arktik në Norvegji.
Qëllimi i stërvitjes ishte i dyfishtë: frenimi i Rusisë nga agresioni dhe lidhja më e fortë e aleatëve në këtë cep strategjik të rëndësishëm të Evropës, duke përfshirë anëtarët e rinj të NATO-s, Finlandën dhe Suedinë.
Vendet nordike rritën ndjeshëm ndarjet e tyre të mbrojtjes
“Tani që Finlanda dhe Suedia janë bërë anëtarë të NATO-s, ne kemi një territor të lidhur aleance në veri të Rrethit Arktik,” tha Kristian Åtland, një studiues i lartë në Institutin Norvegjez të Kërkimeve të Mbrojtjes që këshillon forcat e armatosura norvegjeze. “Zgjerimi i NATO-s në vendet nordike e ka bërë gjithashtu më të lehtë dërgimin e përforcimeve në vendet baltike në rast të një krize ushtarake apo konflikti në rajon”.
Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, vendet nordike kanë rritur ndjeshëm shpenzimet e tyre të mbrojtjes. Finlanda ndan një kufi 1300 kilometra të gjatë me Rusinë. Norvegjia kufizohet me Gadishullin Kola të Rusisë, shtëpia e flotës kryesore të nëndetëseve ruse, Flota Veriore.
Për vite me radhë, Estonia, Letonia dhe Lituania kanë paralajmëruar për ambiciet ekspansioniste të Rusisë dhe kanë ofruar informacione të vlefshme për fqinjin e tyre lindor. Zyrtarët në rajon theksojnë se forcimi i marrëdhënieve me Shtetet e Bashkuara nuk duhet të dëmtojë unitetin e Aleancës.
“Kjo nuk ka të bëjë me krijimin e një klubi brenda një klubi, por me forcimin e NATO-s”, tha Carl-Johan Edström, shefi i shtabit të ushtrisë suedeze. Paralelisht, është e mundur të kryhen stërvitje dhe operacione dypalëshe ose shumëpalëshe, të cilat forcojnë më tej mbrojtjen kolektive.
Një nga vendet më të rëndësishme strategjike në Evropën Veriore
Gotland është një nga vendet strategjike më të rëndësishme në Evropën Veriore, ku është e mundur të vendosen sensorë dhe sisteme me rreze të gjatë për kontrollin ajror dhe detar në rajonin e Balltikut. “Unë jam i sigurt se Putini i ka të dy sytë nga Gotland. Qëllimi i Putinit është të fitojë kontrollin mbi Detin Baltik,” tha Micael Bydén, ish-komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura suedeze.
“Meqenëse pozicionet detare ruse në Detin Baltik janë shumë të cenueshme, çdo konflikt do të përfshinte një përpjekje ruse për të kapur portet kryesore në vendet baltike të Finlandës dhe Polonisë”, tha Stefan Lundqvist, përfaqësuesi i Suedisë në Qendrën Ted Stevens për Studimet e Sigurisë Arktike në Alaskë. “Gotland pothuajse me siguri do të jetë skena e veprimeve armiqësore në fazat e hershme të një konflikti të mundshëm.”
Pas vitesh demilitarizimi, Gotland është sot pika qendrore e riarmatimit suedez. Në rast lufte, ishulli do të shërbente si një qendër logjistike për NATO-n, një pikë komunikimi për monitorimin e rrugëve detare dhe një bazë për përgatitjen e operacioneve sulmuese thellë në territorin e armikut.
Forcat e planifikuara në kushte lufte arrijnë në rreth 4500 ushtarë
Forcat e planifikuara në kushte lufte arrijnë në rreth 4500 ushtarë dhe çdo vit qindra rekrutët mbërrijnë në ishull. Ata vështirë se përshtaten në një komunitet, shumë banorë të të cilit u zhvendosën atje vitet e fundit për bukurinë e tij natyrore dhe rrugët me kalldrëm mesjetare, duke mos pritur të shohin poligone të gjalla të qitjes që shfaqen në vendin fqinj.
Për të praktikuar mbrojtjen e Gotland, toga britanike e zbulimit kreu një operacion zbulimi javën e kaluar, dhe disa ditë më vonë 110 parashutistë britanikë u hodhën nga një lartësi prej 300 metrash nga dy avionë transporti A400M dhe kaluan natën duke ecur nëpër pyll në zonën e planifikuar të uljes.
Ndërkohë, pak para mesnatës, një njësi marinsash amerikanë mbërriti aty pranë me një sistem raketor të lëvizshëm, gati për vendosje të shpejtë në rast lufte. Vetëm pak orë më parë ata ishin në Norvegji. Pas gjuajtjes së raketave false, shtyllave të betonit, sistemi u transferua menjëherë në Finlandë për një demonstrim të ngjashëm.
Vendimi i Trump mund të rrezikojë sukseset e kaluara
Sistemi M142 HIMARS (Sistemi i raketave të artilerisë me lëvizshmëri të lartë) ka ndikuar ndjeshëm në rrjedhën e luftës në Ukrainë që kur Shtetet e Bashkuara filluan ta dorëzonin atë në mesin e vitit 2022. Sistemi përdor raketa GMLRS me një rreze veprimi prej rreth 70 kilometrash dhe raketa ATACMS me rreze të gjatë, të cilat mund të arrijnë objektivat deri në 300 kilometra larg.
Ukraina i përdori ato për të shënjestruar logjistikën ruse, tanket, urat, njësitë e këmbësorisë dhe depot e municioneve. Por vendimi i Trump për të pezulluar furnizimin me armë në Ukrainë mund të kërcënojë sukseset e deritanishme. Një nga sfidat kryesore për anëtarët e NATO-s është të sigurojnë që sistemet e tyre ushtarake të funksionojnë në mënyrë harmonike.
Lëshimi i raketës amerikane në Gotland u mbështet në komunikime dhe sensorë komplekse shumëkombëshe, sisteme komandimi dhe kontrolli dhe baza ajrore në shumë vende. Në Lituani, forcat e NATO-s simuluan evakuimin dhe kujdesin e të plagosurve përmes tre sistemeve të ndihmës mjekësore dhe evakuimit, secili nga një vend i ndryshëm.
Zhvillimi i shpejtë i teknologjisë, që sot menaxhohet kryesisht nga kompani private në vend të qeverive, e bën një koordinim të tillë edhe më të vështirë. “Sfida jonë sot është – si të ruajmë unitetin e Aleancës në mes të ndryshimeve kaq të shpejta?” tha gjenerali Saslav.
