Vdiq nga vetëvrasja. I ndaluar në një avion privat. I dënuar me më shumë se një dekadë burg.
Ka kohë që elita ruse përballet me një botë të ashpër, por vërshimi i fundit i gjakderdhjes, si në kuptimin e mirëfilltë ashtu edhe në atë figurativ, ka tronditur zyrtarët në detyrë dhe ish-zyrtarët e qeverisë.
Njerëz që dikur mund të shiheshin si të paprekshëm, qoftë nëpërmjet lidhjeve të tyre politike apo besnikërisë ndaj Vladimir Putinit, e kanë gjetur veten jashtë favoreve, zyrave dhe herë pas here kanë rënë nga dritaret.
Lufta në Ukrainë ka përmbysur status quo-në, me Kremlinin që po nacionalizon bizneset për të mbushur arkat e tij, ndërsa “plaçkitësit” e korporatave konkurrojnë gjithnjë e më me dhunë për një copë gjithnjë e më të vogël të tortës.
“Gjithçka duket e tmerrshme”, tha një ish-zyrtar i administratës presidenciale ruse, i cili shton se “nëse shikoni arrestimet e fundit të drejtuesve të lartë të kompanive shtetërore, vdekjet misterioze, njerëz në qeveri dhe politikë, po qortojnë veten”.
Vetëm në korrik, Andrei Badalov, nënkryetari i kompanisë shtetërore të tubacioneve Transneft, humbi jetën pasi ra nga ballkoni i shtëpisë së tij. Një ish-zëvendësministër i mbrojtjes u dënua me 13 vjet burgim me akuza për korrupsion.
Ndërkohë, sigurimi shtetëror nxiti shtetëzimin e aeroportit më të madh të vendit, duke e marrë atë nga duart e pronarëve me shtetësi të dyfishtë, ndërsa avioni Bombardier i manjatit miliarder të arit Konstantin Strukov, nuk u lejua të largohej nga vendi.
Megjithatë, më shqetësuese nga të gjitha, për burrat që enden tinëz nëpër korridoret e ndërtesave qeveritare të Moskës, ishte vetëvrasja më 7 korrik e Roman Starovoit , ish-ministrit të transportit.
53-vjeçari kishte gjithçka që i duhej për të ecur përpara në politikën ruse. Kishte një karrierë të lakmueshme, duke përfshirë një periudhë në krye të agjencisë federale të rrugëve, përpara se të bëhej guvernator i Kurskut, qytetit të tij të lindjes. Dhe kishte edhe patronët e fuqishëm, në formën e miqve të përjetshëm të Putinit dhe partnerëve të tij në xhudo, Boris dhe Arkady Rotenberg .
Por Starovoit duket se e gjeti veten në një rrugë pa krye pasi hetuesit nisën një hetim për përvetësimin e 38 milionë paundëve të destinuara për ndërtimin e mbrojtjeve kufitare në Kursk, rreth 1/5 e totalit të alokuar për projektin. Kushdo që përfshihet në skandal përballet me një burgim të gjatë, dhe zëvendësi i Starovoit, Alexei Smirnov, thuhet se kishte dëshmuar kundër tij.
“Ajo që është vërtet e çuditshme është se presidenti nuk ka shqiptuar asnjë fjalë simpatie për Starovoit, i cili takohej rregullisht me Putinin”, tha ish-zyrtari presidencial. Sipas tij, “kryeministri Mikhail Mishustin, sigurisht, duhet të kishte thënë diçka, por në vend të kësaj, të gjithë kanë heshtur”.
Pavarësisht nëse Starovoit ishte apo jo fajtor, një ulje prej 20 përqind do të shihej si diçka e zakonshme. Putini njihet për indiferencën e tij ndaj korrupsionit të përhapur, duke arsyetuar se jo të gjithë zyrtarët e korruptuar mund të zëvendësoheshin dhe nëse do të zëvendësoheshin, pasardhësi i tij mund të ishte po aq i keq.
Por një luftë e gjatë dhe e kushtueshme i ka ndryshuar “vijat e kuqe” të presidentit dhe e ka bërë jashtëzakonisht të rrezikshme të shihet si minues, në çfarëdo mënyre, i ushtrisë ruse ose makinës së saj industriale themelore.
“Më parë besohej se nëse ishe një i mbrojtur nga vëllezërit Kovalchuk ose Rotenberg, do të ishe i paprekshëm”, tha Alexandra Prokopenko, një bashkëpunëtore në Qendrën Carnegie Russia Eurasia (Crec) dhe ish-këshilltare në Bankën Qendrore të Rusisë.
“Tani nuk ka rëndësi se kush të mbështet. Rregullat kanë ndryshuar”, tha ajo.
Brenda Kremlinit, disa pëshpërisin për jehonat e spastrimeve staliniste të viteve 1930, kur politikanët sovjetikë u dërguan në gulage dhe ministrat qëlluan veten ndërsa prisnin të arrestoheshin.
“Përpiqem t’i qëndroj larg temave të rrezikshme”, tha një zyrtar aktual qeveritar, i cili shton “bëj sa më pak pyetje të jetë e mundur, si eprorëve të mi ashtu edhe kolegëve të mi. Shumë prej nesh janë tërhequr në botët tona të vogla”.
‘Figurat dikur me ndikim tani janë më pak të fuqishme’
Përpara luftës, ishte relativisht e rrallë që anëtarët e rangut të lartë të elitës politike ruse të përballeshin me akuza penale dhe e padëgjuar, të paktën nën Putinin, që një ministër të vriste veten.
Por me sa duket i frustruar nga ritmi i ngadaltë i ofensivës së Rusisë, Putini personalisht dha dritën jeshile për një spastrim të ministrisë së mbrojtjes, përfshirë aleatët e ngushtë të ministrit të tij të mbrojtjes dhe mikut të tij të rrëzuar, Sergei Shoigu, sipas Tatiana Stanovaya, një tjetër bashkëpunëtore në Crec. “Lufta i ka bërë figurat dikur me ndikim shumë më pak të fuqishme, interesat e tyre të shtypura nën rrotat e një sistemi që e sheh veten të angazhuar në një betejë për mbijetesë”, shkroi ajo.
Kjo betejë ka nxitur një qasje shumë më të ashpër ndaj oligarkëve, praktikat e të cilëve të biznesit të pabesueshme dhe akumulimi marramendës i pasurisë ishin një tipar sistemik i mbretërimit të hershëm të Putinit. Që nga fillimi i luftës, Kremlini ka shtetëzuar dhjetëra kompani private, duke tërhequr 28.7 miliardë dollarë për shtetin, sipas Ivan Krasnov, prokurorit të përgjithshëm që drejton sekuestrimet.
Objektivat nuk kufizohen nga ndonjë plan i qartë ushtarak, që shtrihet nga tregtarët e drithërave te operatorët e magazinave, nga aeroportet te shitësit e makinave dhe prodhuesit e vodkës. Dhe urdhrat e gjykatës të lëshuara për pronarët përfshijnë një gamë të gjerë, nga pretendimet për lidhje me Perëndimin, privatizimet e paligjshme në vitet 1990, ligjet kundër korrupsionit apo lidhjet me aktivitete ekstremiste.
Pas të gjithave qëndron dëshira për të siguruar më shumë fonde për luftën dhe potencialisht për të rishpërndarë asetet kombëtare tek ata që ia dëshmojnë veten Kremlinit gjatë rrjedhës së saj. “Rishpërndarja e pronës dhe spastrimet shkojnë gjithmonë dorë për dore”, tha një ish-zyrtar i dytë i qeverisë ruse për The Telegraph.
Arrestimet e mëdha zakonisht kërkojnë miratim nga nivelet e larta të Kremlinit, thanë ata, duke hedhur poshtë spekulimet se FSB-ja dhe agjencitë e tjera të sigurisë i kanë nxitur spastrimet për t’iu përshtatur ambicieve të tyre.
“Arrestimet e ministrave, guvernatorëve ose zëvendësve kryesorë në shërbimet e sigurisë autorizohen personalisht nga Putini”, tha zyrtari, duke shtuar “për të arrestuar, le të themi, një zëvendësministër ose një zyrtar të lartë në një korporatë shtetërore, dosja e çështjes vendoset së pari në tavolinën e kryeministrit. Gjithmonë duhet të ketë një dritë jeshile nga lart.”
‘Material kompromentues mbi zyrtarët’
Andrei Soldatov, një ekspert i shërbimeve ruse të sigurisë, u pajtua se Kremlini po punon së bashku me FSB-në për të kontrolluar elitën ruse “përmes represionit”.
“FSB mbledh materiale kompromentuese mbi zyrtarët, menaxherët e lartë të kompanive shtetërore dhe politikanët”, tha ai, duke shtuar “nëse një institucion i caktuar duhet të spastrohet, le të themi, një ministri apo një udhëheqje rajonale, ata fillojnë duke arrestuar numrin dy dhe nxjerrin dëshmi që implikojnë figurën e lartë dhe aktorë të tjerë kyç. Të gjithë e kuptojnë se si funksionon dhe të gjithë janë të tmerruar.”
Ndërsa gatishmëria e Kremlinit për të burgosur, varfëruar dhe poshtëruar anëtarët e elitës i ka fituar Putinit pak mbështetës, autoriteti i tij është i tillë që pak veta guxojnë të protestojnë qoftë edhe një grimë.
Një ditë para hapjes së Forumit Ekonomik Ndërkombëtar të Shën Petersburgut të këtij viti, i mbajtur në fillim të qershorit, autoritetet përfunduan sekuestrimin e Aeroportit Domodedovo të Moskës, i cili tani pret numrin më të madh të fluturimeve në vend.
Përpara luftës, figurat e mëdha në Shën Petersburg do të ishin ankuar me zë të lartë për tejkalimin e kompetencave të shtetit. Por kjo nuk u përmend në seancën kryesore ekonomike, edhe pse u moderua nga Andrei Makarov, kreu i komitetit të Dumës Shtetërore. “Është e qartë se është bërë shumë e rrezikshme të thuash gjënë e gabuar për politikën e gabuar”, shkroi The Bell, një faqe interneti e respektuar e fokusuar në biznes, e drejtuar nga gazetarë rusë në mërgim.
Pjesëmarrësit mund ta kenë vënë re takimin e mëparshëm midis Putinit dhe Unionit Rus të Industrialistëve dhe Sipërmarrësve (ndonjëherë i quajtur “unioni i oligarkëve”) në mars. Atje, prezantuesi Alexander Shokhin i kërkoi me delikatesë presidentit të trajtonte valën e shtetëzimeve: “Më falni, z. President, e kuptoj që mund të kem folur shumë për këtë temë”, tha ai, përpara se të bënte thirrje për më shumë “mbrojtje të të drejtave të blerësve të mirëfilltë të pronave”. Putini e injoroi plotësisht pyetjen.
Synime të gjera imperialiste
Të nesërmen, ai u takua me z. Krasnov, ekzekutorin kryesor të të gjitha sekuestrimeve të aseteve që kishin të bënin me industrialistët rusë. Z. Krasnov u ankua se ishin kryer shtetëzime kundër pronarëve të bizneseve “që transferojnë produkte në juridiksione që nuk janë miqësore me ne”, nuk “përmbushin detyrimet sociale ndaj stafit të tyre”, nuk investojnë në infrastrukturë ose madje grumbullojnë para më vonë “të përdorura për të financuar grupet ukrainase që luftojnë kundër nesh”. Këto përpjekje hasën në një reagim nga presidenti. “Dua të shpreh mirënjohjen time”, tha ai.
Negociatorët rusë dhe ukrainas do të takohen për të rinisur negociatat e paqes në Turqi këtë javë. Si gjithmonë, Kremlini i shuajti shpresat për ndonjë marrëveshje.
Ky është një lajm i keq për pjesën më të madhe të elitës, e cila duhet të përpiqet të mbajë një përpjekje lufte mes një deficiti buxhetor në rritje, inflacionit në rritje dhe një presidenti të lumtur të kapë çdo gjë që dëshiron në ndjekje të qëllimeve të tij të gjera imperialiste.
