Ish-avokatë të Shtëpisë së Bardhë, zyrtarë të protokollit diplomatik dhe ekspertë të çështjeve të jashtme i kanë thënë gazetës Guardian se marrja e dhuratave nga jashtë vendit dhe investimeve të synuara nga Donald Trump është “e pashembullt”, ndërsa Shtëpia e Bardhë po ribën politikën e jashtme të SHBA-së sipas një kodi “pagesë për akses” që i tejkalon administratat e kaluara me tepricën karakteristike Trumpiane.
Hapja ndaj bujarisë së huaj u shfaq plotësisht këtë javë, ndërsa presidenti amerikan u prit me kënaqësi në shtetet e Gjirit gjatë udhëtimit të tij të parë të madh diplomatik jashtë vendit këtë mandat, duke nënshkruar marrëveshje që ai pretendonte se vlenin triliona dollarë dhe duke nxitur udhëheqësit lokalë për investime, ndërsa thotë se e ripërpunon politikën e jashtme të SHBA-së për t’i dhënë përparësi Amerikës duke lënë mënjanë shqetësimet për të drejtat e njeriut ose të drejtën ndërkombëtare për fitimet e bizneseve dhe taksapaguesve amerikanë.
Por mjaft shpesh, rezultati financiar i ka sjellë dobi edhe vetë Trumpit. Pasuria e familjes së tij është rritur me më shumë se 3 miliardë dollarë, sipas vlerësimeve të shtypit, dhe përfitimet e raportuara nga kriptovalutat dhe marrëveshjet e tjera të investimit, të tilla si planet për pronat e reja familjare të markës Trump, mund të jenë shumë më të mëdha. Marrëveshje për miliarda të tjera janë nënshkruar nga bashkëpunëtorë biznesi pranë Trumpit, që do të thotë se mbështetja e tyre politike për Shtëpinë e Bardhë mund të përkthehet në kontrata fitimprurëse jashtë vendit.
“Kur negociojmë me vende të tjera, shqetësimi është se pozicioni ynë negociues do të ndryshojë nëse dikush i bën një nder ose i jep një dhuratë presidentit të Shteteve të Bashkuara. Qoftë duke u përpjekur të zgjidhë luftën Rusi-Ukrainë, Lindjen e Mesme apo ndonjë gjë tjetër. E dini, krijohet përshtypja se pozicioni i Shteteve të Bashkuara mund të ndryshohet dhe madje të blihet”, tha Richard Painter, avokati kryesor i etikës në Shtëpinë e Bardhë në administratën e George W. Bush.
Të tjerë argumentojnë se mesazhi që po dërgon Shtëpia e Bardhë është se politika e jashtme amerikane po i shitet atij që ofron më shumë.
“Trump ka vendosur një tabelë me shkrimin “në shitje” përpara Shtëpisë së Bardhë. “Sigurisht që do t’i shihni Katarin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe si një luftë ofertash. Katari thotë: ‘ Do t’ju jap një aeroplan 400 milionë dollarësh, dhe Emiratet e Bashkuara Arabe thonë: prit do t’i jap kompanisë suaj të kriptomonedhave 2 miliardë dollarë”, tha Norm Eisen, drejtori ekzekutiv i grupit të avokimit ligjor State Democracy Defenders Fund dhe një “car i etikës” i Shtëpisë së Bardhë dhe ambasador në Republikën Çeke nën Barack Obamën.
Në një incident veçanërisht tërheqës këtë javë, Katari ofroi t’i jepte Departamentit të Mbrojtjes të SHBA-së një Boeing 747-8 me vlerë 400 milionë dollarë, të cilin Trump kishte sugjeruar se mund ta përdorte si Air Force One dhe më pas t’ia kalonte bibliotekës së tij presidenciale pasi të largohej nga detyra.
Aeroplani është bërë një shkop rrufeje midis demokratëve amerikanë dhe kritikët kanë argumentuar se ai shkel klauzolën e pagës së kushtetutës që i ndalon presidentit të marrë dhurata nga entitete të huaja.
Trump e kishte quajtur aeroplanin një “gjest të shkëlqyer” nga Katari dhe tha se do të ishte “budallallëk” nga ana e tij të mos e pranonte dhuratën. Një ligjvënës demokrat e kishte quajtur aeroplanin një “pallat fluturues”, dhe madje edhe mbështetësit e flaktë të Maga-s, si komentatorët Laura Loomer dhe Ben Shapiro, e kanë kritikuar atë publikisht.
Painter sugjeroi se do të ishte e ngjashme me Mbretin George III që i dhuroi George Washingtonit një kopje të karrocës mbretërore për ta përdorur në detyrë.
“Mendoni se themeluesit nuk do ta kishin konsideruar këtë një ryshfet?” tha ai.
Por shtetet e Gjirit kanë ofruar stimuj të tjerë, duke përfshirë një investim prej 2 miliardë dollarësh nga fondet e kontrolluara nga Emiratet e Bashkuara Arabe në një monedhë të qëndrueshme të lidhur me Trump, që mund ta nxisë presidentin të formësojë politikën e jashtme në favor të Abu Dhabit.
Një këshillë dërguar demokratëve të Kongresit këtë javë dhe e parë nga Guardian thoshte: “Presidenti Trump dhe familja Trump kanë lëvizur me shpejtësi marramendëse për të përfituar nga një mashtrim masiv me kriptovaluta ndaj popullit amerikan.”
Dhuratat, dhe në veçanti dhurata e mundshme e një avioni ajror, kanë çuar në një sërë denoncimesh në Capitol Hill, ndërsa ata kërkojnë të krijojnë vrull për një shtytje legjislative.
“Kjo nuk është Amerika e para. Kjo nuk është ajo që ai i premtoi popullit amerikan. Kjo është Trump i pari. Ai është i gatshëm të vërë në rrezik sigurinë e kombit tonë, të marrë ryshfete jokushtetuese, vetëm që të mund të fluturojë veten dhe shokët e tij të golfit në Mar-a-Lago nëpër botë me aeroplanë luksozë të veshur me ar, të cilët i janë dhuruar nga qeveritë e huaja”, tha Chris Murphy, një senator demokrat nga Connecticut.
Por a është e paligjshme? Meqenëse Katari do t’ia jepte avionin Departamentit të Mbrojtjes, disa ekspertë kanë thënë se kjo mund të mos e shkelë drejtpërdrejt klauzolën e pagave ose ligje të tjera, edhe nëse Trump do ta përdorte avionin sa ishte në detyrë.
“Nuk e kam parë kurrë më parë. A lejohet? Jam ende i pasigurt”, tha Scott Amey, këshilltari i përgjithshëm i Projektit mbi Mbikëqyrjen Qeveritare.
Administratat e kaluara do t’i ishin shmangur konflikteve të perceptuara të interesit, të cilat Trump i mirëpriste. Ish-këshilltarët e etikës në Shtëpinë e Bardhë përshkruan kriza të tilla si kur një shtet i Gjirit u përpoq t’i dhuronte një Rolex një këshilltari të sigurisë kombëtare, ose kur Boston Red Sox u përpoqën t’i dhuronin shefit të stafit të Shtëpisë së Bardhë një shkop bejsbolli të nënshkruar nga të gjithë lojtarët. Eisen tha se ai e ndaloi Obamën të rifinanconte edhe hipotekën e shtëpisë së tij në Çikago për shkak të aftësive të tij për të ndikuar në treg.
“Status quo-ja ka thënë jo, sepse është një konflikt interesi real dhe i dukshëm, dhe mund të rrezikojë politikat tona të brendshme dhe të jashtme. Sigurisht që nuk e kalon testin e nuhatjes për shumë amerikanë”, tha Amey.
Dhuratat dhe investimet e tjera bujare vijnë në një kohë kur Trump po riformëson politikën e Amerikës në Lindjen e Mesme, duke anashkaluar Izraelin dhe duke u kthyer drejt shteteve të Gjirit në një mori marrëveshjesh që mund t’u sjellin dobi të dyja palëve. Dhe familja e Trump dhe këshilltarë të tjerë, si Steve Witkoff, me interesa në shtetet e Gjirit, janë të përfshirë ngushtë.
“Kur erdhi administrata e parë Trump, pashë që njerëzit në Gjirin Persik thanë: ‘Më në fund, një administratë amerikane që e kuptojmë. Ai na dërgon dhëndrin e tij për të folur me ne. Është një ndryshim i habitshëm në normat amerikane… ideja që biznesi privat i familjes Trump dhe biznesi i qeverisë amerikane ecin krah për krah është e jashtëzakonshme”, tha Dr. F Gregory Gause III i Institutit të Lindjes së Mesme, një ish-profesor i çështjeve ndërkombëtare në Shkollën Bush.
Ndërsa dhuratat e mundshme si një avion nuk mund të fshihen, potenciali për të lëvizur fshehurazi miliarda dollarë në kriptomonedha i ka shqetësuar thellësisht mbikëqyrësit, opozitën politike dhe vëzhgues të tjerë të huaj.
“Po flasim për miliarda dollarë, para pothuajse të pafundme, që mund të paguhen nga kushdo”, tha një diplomat i lartë evropian. Një firmë pak e njohur e lidhur me Kinën, pa të ardhura vitin e kaluar, bleu këtë javë një monedhë meme të Trump me vlerë 300 milionë dollarë, duke ngritur shqetësime të mëtejshme për hyrjen e parave të huaja të errëta në politikën amerikane.
Demokratët e Senatit kanë bërë thirrje për rishkrimin e Aktit Genius, legjislacionit të mbështetur nga Trump që ata thonë se do të parashikonte rregullim shumë të butë të të ashtuquajturave stablecoins, me qëllim që ta ndalonte atë të përfitonte.
“Nëse Kongresi do të rrisë ndjeshëm përdorimin e stablecoins dhe kriptovalutave të tjera, ai duhet të përfshijë masa mbrojtëse që e bëjnë më të vështirë për kriminelët, terroristët dhe kundërshtarët e huaj të shfrytëzojnë sistemin financiar dhe të vënë në rrezik sigurinë tonë kombëtare”, thuhet në memo.
Vërshimi i parave të huaja i ka zemëruar ish-zyrtarët që dikur ndiqnin me kujdes dhënien e dhuratave dhe mallrave të tjera nga qeveritë e huaja.
“Rregullat mund të jenë bezdisëse dhe disi idiote, por janë ato që i ndajnë të mirët nga të këqijtë, për sa i përket korrupsionit dhe qeverisjes së mirë. Dhe unë mendoj se Trump thjesht nuk ka respekt për ato institucione që janë krijuar për një qëllim shumë specifik, që është çrrënjosja e korrupsionit. Është shumë, shumë shqetësuese që një president i Shteteve të Bashkuara mund të jetë në një pozicion për të përfituar nga posti që mban. Dhe kjo është, përsëri, diçka që nuk supozohet të ndodhë kurrë. Dhe është vërtet mjaft e jashtëzakonshme”, tha Rufus Gifford, një ish-kreu i protokollit për departamentin e shtetit, i cili gjithashtu gjurmon dhuratat për zyrtarët amerikanë nga qeveritë e huaja.
