Një hetim i madh ndërkombëtar ka zbuluar se një donator sperme, i cili pa dijeninë e tij mbante një mutacion gjenetik që rrit ndjeshëm rrezikun e zhvillimit të kancerit, ka bërë të mundur lindjen e të paktën 197 fëmijëve nëpër klinika të Evropës gjatë një periudhe 17-vjeçare.
Disa nga këta fëmijë kanë humbur jetën, ndërsa shumica e atyre që trashëgojnë mutacionin ka gjasa të zhvillojnë kancer gjatë jetës së tyre.
Edhe pse sperma nuk është shitur për klinikat britanike, BBC konfirmon se një numër i vogël familjesh në Mbretërinë e Bashkuar – të cilat janë lajmëruar tashmë – kanë përdorur spermën e donatorit gjatë trajtimeve fertilizuese në Danimarkë.
Si ndodhi?
Donatori, një student i paguar për të dhuruar spermë, filloi dhurimet në vitin 2005. Ai ishte i shëndetshëm dhe kaloi të gjitha kontrollet standarde të depistimit, por një mutacion i hershëm në ADN-në e tij – i formuar para se të lindte – kishte dëmtuar gjenin TP53, i cili është thelbësor për parandalimin e transformimit të qelizave në tumore.
Mutacioni nuk gjendet në shumicën e qelizave të trupit të tij, por deri në 20% të spermës që ai prodhonte përmbante formën e rrezikshme të gjenit TP53. Kjo do të thotë se çdo fëmijë i lindur nga këto spermatozoide mbart mutacionin në çdo qelizë të trupit.
Përhapja dhe mbikëqyrja klinike
Sperma është shpërndarë gjerësisht në Evropë nga European Sperm Bank e Danimarkës, e cila shprehu “keqardhje të thellë” për rastin dhe pranoi se në disa vende sperma e këtij donatori është përdorur për të mundësuar një numër tejet të lartë lindjesh nga i njëjti burim.
Hetimi u krye nga 14 transmetues publikë evropianë, përfshirë BBC-në, nën ombrellën e rrjetit investigativ të Unionit Evropian të Transmetuesve.
Pasojat për familjet
Zbulimet kanë ngritur shqetësime serioze për protokollet e kontrollit gjenetik në bankat e spermës dhe limitet e përdorimit të spermës nga një donator i vetëm. Familjet e prekura në të gjithë kontinentin janë njoftuar ndërsa autoritetet po punojnë për gjurmimin e rasteve dhe ofrimin e këshillimit gjenetik.
Ky rast pritet të hapë një debat të gjerë evropian mbi standardet e sigurisë në trajtimet e fertilitetit, depistimet gjenetike të donatorëve dhe mënyrën se si duhet menaxhuar përgjegjësia e bankave të spermës në raste të tilla të jashtëzakonshme.
