Lufta e Donald Trump ndaj disa prej kolegjeve më ikonike të Amerikës është një mundësi e madhe për akademinë dhe kërkimin evropian. Tani BE-ja është nën presion për ta shfrytëzuar atë.
Profesorët e universiteteve dhe drejtorët e qendrave kërkimore në të gjithë kontinentin shohin anë pozitive në goditjen e presidentit amerikan ndaj arsimit të lartë amerikan, e cila përfshin shënjestrimin e profesorëve dhe studentëve, si dhe institucioneve të njohura të Ivy League si Harvard dhe Columbia, ndërsa ngrin miliarda dollarë nga fondet federale.
Universitetet evropiane dhe politikanët e lartë janë mobilizuar në përgjigje të masave të brendshme të Trump, duke krijuar iniciativa të reja që synojnë tërheqjen e talenteve të huaja më të mira në Evropë duke ofruar grante bujare dhe liri më të madhe akademike.
Më herët këtë muaj, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen dhe Presidenti francez Emmanuel Macron zbuluan një plan prej 500 milionë eurosh të quajtur “Zgjidhni Evropën për Shkencën”, që synon të tërheqë studiues të huaj në BE.
“Po dyfishojmë shumën potenciale që studiuesit që zhvendosen në Evropë nga kudo në botë mund të kërkojnë si fonde zhvendosjeje. Ne duhet të shtojmë përpjekjet tona. Dhe jo për shkak të asaj që po ndodh në SHBA, ne duhet ta bëjmë gjithsesi”, tha Maria Leptin, presidente e Këshillit Evropian të Kërkimit (ERC), organi publik i bllokut për hetime shkencore dhe teknologjike, i cili po bashkëpunon me Komisionin në këtë iniciativë.
Komisioni muajin e kaluar njoftoi planet për të përshpejtuar procedurat e vizave për të tërhequr studiuesit amerikanë dhe ministrat e kërkimit të BE-së u takuan në Bruksel më 23 maj për të diskutuar se si të rritet konkurrueshmëria e Evropës në shkencë dhe inovacion.
“Le ta shfrytëzojmë këtë moment dhe këtë mundësi, dhe të tërheqim talentet më të shkëlqyera dhe më të mira të botës”, tha Komisionerja për Bizneset e Reja, Kërkimin dhe Inovacionin, Ekaterina Zaharieva .
Duke nxitur masivisht kërkimin dhe zhvillimin akademik, BE-ja synon të forcojë konkurrueshmërinë dhe inovacionin e saj ekonomik, ndërkohë që e vendos veten në një pozicion më të mirë për t’u përballur me sfida kritike si ndryshimi i klimës dhe kujdesi shëndetësor.
“Hulumtimi është themeli i kompanive të së nesërmes. Duke investuar në kërkim, ne po investojmë në konkurrueshmërinë e Evropës dhe në vendet e punës të së nesërmes”, tha Ministri Francez i Kërkimit, Philippe Baptiste.
Ndërsa Trump ka siguruar vrullin politik që evropianët të investojnë më shumë në shkencë dhe kërkim, ekspertët paralajmërojnë se BE-ja do të duhet të bëjë shumë më tepër për të forcuar pozicionin e saj dhe për të arritur pavarësi të vërtetë nga SHBA-ja.
“Do të ishte iluzion të mendosh se disa grante shtesë të nivelit të lartë do të jenë të mjaftueshme. Ajo që u nevojitet studiuesve të nivelit të lartë është infrastrukturë e mirë, mbështetje e mirë nga institucionet e tyre kërkimore. Të rinjtë kanë nevojë për perspektiva të mira karriere, ata kanë nevojë për financim të mirë afatgjatë”, tha Leptin i ERC-së, duke vënë në dukje se kryesisht varet nga vendet anëtare të BE-së që të shtojnë përpjekjet e tyre dhe ta bëjnë kërkimin tërheqës.
Shumë qeveri evropiane kanë reaguar ndaj mundësisë së tërheqjes së talenteve më të mira amerikane duke krijuar grante të reja dhe duke ofruar pozicione të reja postdoktorale.
Që kur filluan masat e rrepta të Trump, Holanda, Franca, Spanja, Belgjika dhe Norvegjia kanë nisur iniciativa të synuara për të tërhequr studiues të huaj duke ofruar fonde, mbështetje institucionale dhe mundësi karriere afatgjata në fusha si shëndetësia, klima dhe inteligjenca artificiale.
Në mënyrë të ngjashme, universitete evropiane si Universiteti i Lirë i Brukselit (VUB) i Belgjikës dhe Universiteti Aix-Marseille (AMU) i Francës kanë ndarë fonde për të rekrutuar studiues postdoktoralë që janë “viktima të ndërhyrjeve politike dhe ideologjike” në Shtetet e Bashkuara.
-Frikë dhe urrejtje
Akademikët më të lartë evropianë vërejnë se homologët e tyre në SHBA janë bërë gjithnjë e më të kujdesshëm dhe të frikësuar për shkak të politikave shtypëse të Trump, të cilat shpesh bazohen në pretekstin e çrrënjosjes së antisemitizmit të dyshuar dhe të të ashtuquajturave ideologji të zgjuara në kampuset e kolegjeve.
Jan Danckaert, rektor i VUB-së, tha se studiuesit amerikanë kanë filluar të përdorin llogari anonime email-i dhe platforma mesazhesh të koduara për të komunikuar me partnerët ndërkombëtarë.
“Kjo tregon se ata janë shumë të shqetësuar për mënyrën se si kontaktojnë institucionet jashtë SHBA-së”, tha ai, duke vënë në dukje frikën se edhe bashkëpunimet e vogla në projekte që bien ndesh me administratën Trump mund të përdoren si bazë për shkurtime të mëtejshme të fondeve.
