Në një deklaratë të vonë nga Shtëpia e Bardhë dhe një postim në Truth Social që fillonte me frazën “Fordo nuk është më”, Presidenti i SHBA-së Donald Trump konfirmoi sulmin më dramatik amerikan në Lindjen e Mesme në vitet e fundit: bombardimet e tre objekteve bërthamore iraniane – në Fordoë, Natanz dhe Isfahan, nga bombarduesit e fshehtë B-2 me bomba bunker-shkatërruese.
Uashingtoni pretendon se ka arritur “sukses të plotë”, ndërsa Irani flet për “dëme sipërfaqësore” dhe njofton një përgjigje “në një kohë dhe vend që zgjedh vetë”. Në të njëjtën kohë, Izraeli duartroket dhe forcon masat e sigurisë, ndërsa bashkësia ndërkombëtare nga OKB-ja në Evropë bën thirrje për përshkallëzim, me kohën që numëron mbrapsht për një sulm të dytë.
Brenda këtij konteksti gjeopolitik, analiza e Sky Neës përpiqet të hedhë dritë mbi shtigjet e mundshme që po hapen: cilat janë skenarët për të nesërmen dhe çfarë kërkon realisht Trump me këtë veprim të papritur.
Presidenti i SHBA-së bëri lëvizjen e tij. Ai mori një rrezik të madh dhe bazohet në saktësinë e dy supozimeve kryesore:
- Se sulmet ajrore shkatërruan në të vërtetë objektet bërthamore iraniane.
Pavarësisht pretendimeve të presidentit amerikan se objektivat u “neutralizuan plotësisht”, zyrtarët ushtarakë amerikanë kanë theksuar vazhdimisht se shkatërrimi i plotë i programit bërthamor iranian është jashtëzakonisht i vështirë.
Pritja më realiste nga sulme të tilla është vonesa e përkohshme e aktiviteteve të pasurimit të uraniumit, jo eliminimi i tyre përfundimtar.
- Se Irani nuk do të përgjigjet me vendosmëri.
Supozimi i dytë është edhe më i rrezikshëm. Trump po vë bast se Teherani ose nuk ka aftësinë ose nuk do të guxojë të godasë bazat amerikane ose të prishë transportin ndërkombëtar detar.
Ai shpreson që zërat më të moderuar në regjimin iranian do ta shohin realitetin dhe do të zgjedhin diplomacinë, duke njohur humbjen e tyre.
Në fjalimin e tij drejtuar kombit, Trump iu referua ekzekutimit të gjeneralit iranian Qasem Soleimani në vitin 2020. Në atë kohë, megjithëse të gjithë prisnin një përgjigje të ashpër, Irani e kufizoi veten në veprime të kufizuara.
Udhëheqja e Shtëpisë së Bardhë beson se situata aktuale mund të përsëritet, se nuk do të ketë një përgjigje të ashpër.
Dy skenarë pas sulmit
Sky News përshkruan dy rezultatet e mundshme të situatës:
Skenari optimist: Irani nuk përgjigjet menjëherë dhe në mënyrë thelbësore, planet e tij bërthamore vonohen ndjeshëm dhe Trump shfaqet si udhëheqësi që “rivendosi rendin” në Lindjen e Mesme pa përfshirje afatgjatë.
Skenari negativ: Edhe nëse ka vetëm një sulm ndaj një baze amerikane me humbje njerëzore, kriza do të përshkallëzohet në mënyrë të pakontrollueshme. Dinamika e konfliktit do të ndryshojë dhe rreziku i një shpërthimi lufte në shkallë të gjerë do të jetë i menjëhershëm.
Dimensioni i brendshëm politik
Kujtojmë se Trump u zgjodh me sloganin e shmangies së luftërave të reja. Tani, ai po rihyn në Lindjen e Mesme dhe me zgjedhjet që po vijnë.
Ai vë bast se votuesit e tij do ta mbështesin këtë “strategji”. Kjo është arsyeja pse në fjalimin e tij të veçantë ai qëndroi përkrah sekretarëve të shtetit dhe mbrojtjes dhe zëvendëspresidentit të tij, ai nuk dëshiron ta mbajë rrezikun i vetëm.
Pyetja tani është: a do ta “gëlltisë” Irani fyerjen apo do të përgjigjet në një mënyrë që do të ndryshojë rrjedhën e historisë në Lindjen e Mesme?
