Raketa dhe dronë, iranianë dhe kinezë, por edhe armë kimike të ndaluara. Ky është arsenali i armëve që Rusia po sulmon Ukrainën, duke mos kursyer asnjë nga materialet luftarake që ka në dispozicion.
Dhe Kremlini po i përdor ato gjithnjë e më intensivisht, duke e kthyer në një praktikë standarde në konflikt. Kjo është ajo që lexojmë në një raport të përgatitur nga shërbimet sekrete holandeze Aivd (shërbimi i përgjithshëm i inteligjencës dhe sigurisë) dhe Mivd (shërbimi i inteligjencës ushtarake), si dhe agjencia gjermane e inteligjencës së jashtme (Bnd), të cilat citojnë informacione të mbledhura brenda qeverisë ukrainase. Që nga fillimi i luftës, thuhet në dokument, ushtria ruse ka përdorur armë kimike për të kryer mbi 9000 sulme në Ukrainë.
Përdorimi i gazit lotsjellës dhe kloropikrinës, një agjent kimik shumë irritues, nga trupat ruse “tani është standardizuar dhe i zakonshëm”, thanë agjencitë holandeze të inteligjencës.
“Ka shumë të ngjarë që ky përdorim të vazhdojë të paraqesë një kërcënim në të ardhmen”, shprehen në raport AIVD dhe MIVD, duke mos fshehur frikën e një kërcënimi edhe për vendet e tjera evropiane.
Sipas raportit, ” përdorimi i kësaj arme është i rrezikshëm jo vetëm për Ukrainën, por edhe për pjesën tjetër të Evropës dhe botës”.
Të paktën tre ushtarë ukrainas thuhet se kanë vdekur nga ekspozimi i drejtpërdrejtë ndaj substancave toksike. Por numri i vërtetë, shpjegojnë 007 holandeze, është shumë më i lartë: përdorimi i armëve kimike shpesh i detyron ushtarët ukrainas të largohen nga llogoret, duke i ekspozuar ata ndaj zjarrit nga municionet konvencionale. Dhe kështu shumohen viktimat indirekte. Ndër episodet e dokumentuara, raportohet përdorimi i kloropikrinës së përhapur përmes pajisjeve të improvizuara: llamba, shishe dhe enë të tjera të lëshuara nga dronë. Gazi lotsjellës është modifikuar gjithashtu për përdorim në një kontekst lufte, i ngarkuar në municione të adaptuara posaçërisht.
“Rusia përdori një armë kimike të ndaluar në Ukrainë”
Kjo nuk është një akuzë e izoluar. Artem Vlasiuk, kreu i mbrojtjes civile të Departamentit të Mbrojtjes Radiologjike, Kimike dhe Biologjike të Ushtrisë Ukrainase, kishte denoncuar tashmë se mbi 2,000 ushtarë ishin helmuar që nga fillimi i konfliktit. Tre prej tyre vdiqën. Në shumicën e rasteve, ishte gaz lotsjellës i ngjashëm me atë të përdorur nga policia gjatë trazirave për ruajtjen e rendit publik, por i ripërdorur si armë lufte.
Cilat janë efektet vdekjeprurëse të kloropikrinës?
Prej kohësh dihet që Rusia përdori gaz lotsjellës, por më pak i njohur ishte përdorimi i kloroprikinës kundër ushtarëve të Kievit. Është një përbërës kimik organik, një lëng pa ngjyrë me erë të fortë dhe është shumë toksik nëse bie në kontakt me sytë, lëkurën dhe hyn në traktin respirator. Zbatimi i tij kryesor është në bujqësi dhe industri, por ka edhe një përdorim ushtarak. Për këtë arsye, kloroprikina është klasifikuar si agjent mbytës dhe është ndaluar nga Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike (OPCË), një organizatë e krijuar për të zbatuar dhe monitoruar pajtueshmërinë me Konventën e Armëve Kimike të vitit 1993 (CËC). Kloroprikina është vdekjeprurëse në hapësirat e mbyllura dhe CËC ndalon përdorimin e saj në çdo rrethanë.
Gjatë Luftës së Parë Botërore, kloropikrina u përdor si armë kimike, e klasifikuar si gaz lotsjellës dhe gaz që shkakton flakë. E shpërndarë nga granatat ose bombat ajrore, ajo shkakton acarim akut të syve, të përziera dhe të vjella, por në përqendrime të larta mund të shkaktojë dëmtime të mushkërive dhe të çojë në vdekje. Shpejt u zëvendësua nga agjentë kimikë më vdekjeprurës ose strategjikisht efektivë. Tani është një lojtar i rëndësishëm në luftën në Ukrainë.
Por edhe Ukraina akuzohet gjithashtu për përdorimin e armëve kimike.
Rusia, pavarësisht se është anëtare e Organizatës për Ndalimin e Armëve Kimike dhe ka shkatërruar zyrtarisht rezervat e saj të deklaruara, si Shtetet e Bashkuara, është përsëri në qendër të akuzave për përdorimin e agjentëve kimikë në Ukrainë.
Në maj të vitit të kaluar, Departamenti i Shtetit i SHBA-së akuzoi gjithashtu Rusinë se ka përdorur armë kimike në konfliktin në Ukrainë. Në atë rast, Moska u akuzua se ka përdorur kloropikrinë. “Përdorimi i këtyre kimikateve nuk është një incident i izoluar dhe i atribuohet një përpjekjeje për të larguar forcat ukrainase nga pozicionet e fortifikuara, duke fituar avantazhe taktike në fushën e betejës”, theksoi Uashingtoni. Kremlini i hodhi poshtë akuzat si “të pabaza”.
Por Rusia, e përfaqësuar nga guvernatori në detyrë i rajonit rus të Kurskut, Aleksei Smirnov, kishte denoncuar gjithashtu në muajt e fundit përdorimin e armëve kimike nga forcat ukrainase të përfshira në ndërhyrjen në territor. Por vitin e kaluar OPCË kishte deklaruar se akuzat e ndërsjella të bëra nga Rusia dhe Ukraina ishin “të pamjaftueshme”. Në dritën e zbulimeve të reja, mund të vijë një masë e re nga Komisioni Evropian, e cila mund të prezantojë një paketë të re sanksionesh. Ekzekutivi evropian ka propozuar përfshirjen e 15 subjekteve dhe individëve të rinj në kuadrin e sanksioneve, pikërisht në lidhje me përdorimin e dyshuar të armëve kimike në Ukrainë.
