Ndërkohë që kriza në Lindjen e Mesme thellohet dhe përplasja mes Izraelit dhe Iranit po shkon drejt një përshkallëzimi me pasoja globale, në Shtetet e Bashkuara po zhvillohet një debat jetik: a ka presidenti Donald Trump kompetencën për ta përfshirë Amerikën në luftë pa miratimin e Kongresit?
Presidenti amerikan ka mbledhur Këshillin e Sigurisë Kombëtare dhe po shqyrton mundësinë e dërgimit të forcave ushtarake në Iran, ndërsa deklaratat e tij në Truth Social janë gjithnjë e më agresive. Por një barrierë ligjore e qartë qëndron përballë çdo vendimi të njëanshëm: Kushtetuta e SHBA-së.
Sipas Nenit I, Seksioni 8 të Kushtetutës, është Kongresi që ka “fuqinë për të shpallur luftë”. Presidenti, siç përcakton Neni II, Seksioni 2, është Komandant i Përgjithshëm i ushtrisë dhe flotës, por roli i tij është operativ, jo legjislativ. Ai nuk ka të drejtë të nisë një luftë të re pa pëlqimin e Kongresit, përveç në raste të veçanta kur veprohet në vetëmbrojtje ose në raste emergjente.
Ky është pikërisht thelbi i rezolutës dypartiake që është paraqitur në Kongres për të ndaluar Trump-in nga ndërmarrja e veprimeve ushtarake kundër Iranit pa autorizim të posaçëm. Deputeti republikan Thomas Massie, së bashku me figura të njohura demokrate si Alexandria Ocasio-Cortez, kanë theksuar se “lufta mes Izraelit dhe Iranit nuk është lufta jonë” dhe se çdo përfshirje amerikane duhet të kalojë përmes një procesi legjislativ.
“Kushtetuta nuk lejon që dega ekzekutive të kryejë në mënyrë të njëanshme një akt lufte kundër një kombi sovran që nuk i ka sulmuar Shtetet e Bashkuara”, deklaroi Massie, duke përforcuar argumentin se vendimmarrja për një konflikt të tillë i përket vetëm Kongresit.
Edhe senatori demokrat Bernie Sanders ka qenë i qartë: “Është Kongresi ai që përcakton nëse do të shkojmë në luftë, jo presidenti.” Ai paralajmëroi se çdo veprim ushtarak i Trump ndaj Iranit, pa miratimin e Kongresit, do të ishte jo vetëm politikisht i rrezikshëm, por ligjërisht i paligjshëm.
Megjithatë, realiteti politik është më kompleks. Në të kaluarën, presidentët amerikanë kanë ndërmarrë veprime ushtarake pa shpallje formale lufte – përfshirë sulme ajrore, operacione të kufizuara dhe goditje ndaj objektivave të caktuara, duke u mbështetur në aktet e mëparshme të autorizimit për përdorim force (AUMF) apo në justifikime të momentit.
Por në rastin e Iranit, nuk ekziston një autorizim aktiv që e mbulon këtë lloj ndërhyrjeje. Për më tepër, përfshirja në një konflikt të tillë, në mbështetje të Izraelit dhe për goditjen e një shteti sovran me të cilin SHBA nuk është në gjendje lufte, do të përbënte një precedent të rrezikshëm dhe potencialisht shkelje të qartë të parimeve kushtetuese.
Për ta përmbledhur: Trump nuk ka kompetencë kushtetuese të ndërmarrë luftë me Iranin pa miratim të Kongresit. Çdo veprim i tillë do të shkaktonte përplasje të ashpra institucionale, rrezik politik të brendshëm dhe do të nxiste përçarje të mëdha ndërpartiake në një kohë kur Amerika ndodhet përballë një sfide historike në arenën ndërkombëtare.
Nëse Trump zgjedh rrugën e forcës pa votë parlamentare, atëherë konflikti me Iranin mund të hapë një krizë të re, jo vetëm në Lindjen e Mesme, por në zemër të demokracisë amerikane.
