Kërcënimet e Moskës për t’u hakmarrë ndaj kompanive perëndimore për shkak të lëvizjes së BE-së për të ngrirë për një kohë të pacaktuar asetet ruse kanë rritur shqetësimet në disa kryeqytete evropiane që mbeten të kujdesshme për përdorimin e fondeve për të mbështetur Ukrainën.
Blloku javën e kaluar ra dakord të mbajë 210 miliardë euro nga asetet e Moskës të palëvizura për të ardhmen e parashikueshme, si pjesë e planeve për t’i kanalizuar ato në një kredi prej 90 miliardë eurosh për Kievin gjatë dy viteve të ardhshme, e projektuar për të ndihmuar në mbrojtjen nga agresioni rus dhe për të forcuar rolin e Evropës në bisedimet e paqes të udhëhequra nga SHBA-të.
Kërcënimi i Putin
Rusia ka premtuar përgjigjen “më të ashpër” nëse asetet e saj sovrane përdoren për të financuar Ukrainën, në një kërcënim që ka alarmuar vende duke përfshirë Belgjikën, Italinë dhe Austrinë.
Edhe pse Moska ende nuk ka zbuluar se çfarë hapash të mëtejshëm mund të ndërmarrë, zyrtarët kanë shqyrtuar mundësinë e sekuestrimit të çdo aseti perëndimor të mbetur në Rusi, sipas një personi të njohur me planet.
Presidenti Vladimir Putin muajin e kaluar i përshkroi planet evropiane si “vjedhje pronash”.
Kërcënimet e Moskës vijnë ndërsa udhëheqësit e BE-së mblidhen në Bruksel të enjten për një samit vendimtar për të vendosur mbi financimin për ta mbajtur Ukrainën të aftë për të paguar për dy vitet e ardhshme, me Belgjikën që vazhdon t’i rezistojë presionit nga kryeqytetet e tjera për të rënë dakord për kredinë prej 90 miliardë eurosh të mbledhur kundër aseteve.
Kryeministri i Belgjikës, Bart De Wever, ka thënë se rreziku i hakmarrjes ruse kundër vendit të tij, i cili strehon shumicën dërrmuese të aseteve, është shumë i madh dhe kërkoi që 26 shtetet e tjera anëtare të BE-së të ofrojnë garanci financiare dhe ligjore për të ndarë barrën.
Belgjika po kërkon garanci “të pakufizuara” në fushëveprim dhe kohëzgjatje, thanë zyrtarët e informuar mbi negociatat e minutës së fundit, por kryeqytete të tjera kanë thënë se kjo është e pamundur.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy do të marrë pjesë në samit për t’ia paraqitur personalisht çështjen e tij De Wever, dhe zyrtarët e BE-së kanë thënë se samiti do të zgjasë aq sa duhet për të arritur një vendim.
“Kjo është ekzistenciale për Ukrainën,” tha një diplomat i lartë i BE-së i përfshirë në negociata. “Pra, Belgjika duhet të përfshihet.”
Bankat të parat që preken nga kërcënimet ruse
Banka qendrore e Rusisë ka ngritur tashmë një padi ligjore prej 18 trilionë rupi (229 miliardë dollarë) në një gjykatë në Moskë kundër Euroclear depozita qendrore e letrave me vlerë me seli në Bruksel që mban 185 miliardë euro nga asetet sovrane të ngrira të Rusisë. Seanca e parë dëgjimore është planifikuar për mesin e janarit.
Kremlini ka hartuar gjithashtu një sërë masash rregullatore që do të lehtësonin sekuestrime të mëtejshme.
Kompanitë perëndimore kishin të paktën 127 miliardë dollarë asete në Rusi që nga viti 2024, sipas një studimi nga Instituti i Shkollës së Ekonomisë në Kiev.
Kremlini tashmë ka sekuestruar ose ngrirë asetet e të paktën 32 kompanive perëndimore në përgjigje të mosmarrëveshjeve të mëparshme, duke shkaktuar humbje prej të paktën 57 miliardë dollarësh, tha Instituti KSE.
“Asetet, investimet dhe dividentët e kompanive që qëndrojnë janë në thelb nën kontrollin e Rusisë”, tha drejtoresha e Institutit KSE, Nataliia Shapoval, duke shtuar se kompanitë duhet “të heqin dorë nga të drejtat e tyre mbi investimin”.
Rusia mund të sekuestrojë degët lokale të kompanive perëndimore sipas një dekreti që Putin nënshkroi në shtator që prezanton një procedurë të përshpejtuar për shtetëzimin. Kremlini e shpjegoi vendimin si një mënyrë për t’iu përgjigjur shpejt “akteve armiqësore” siç është sekuestrimi i aseteve të saj nga BE-ja.
Zyrtarët belgë besojnë se Euroclear do të ishte viktima e parë e një hakmarrjeje të mundshme në Rusi, pasi rreth 17 miliardë euro nga asetet e klientëve të saj janë ende të palëvizshme atje dhe në rrezik, sipas njerëzve të njohur me çështjen.
“Përdorimi i aseteve të palëvizshme në Euroclear mund të ketë pasoja potencialisht të dëmshme për këtë vend dhe Evropën në tërësi”, i tha De Wever parlamentit belg në fillim të këtij muaji.
Edhe pse 1,903 kompani të huaja janë tërhequr nga Rusia ose kanë shkurtuar operacionet e tyre atje që nga fillimi i pushtimit të plotë të Ukrainës gati katër vjet më parë, 2,315 mbeten aktive në vend, sipas Institutit KSE.
Këto përfshijnë degët ruse të bankave si Raiffeisen e Austrisë dhe UniCredit e Italisë, të cilat kanë gjeneruar fitime të konsiderueshme gjatë kohës së luftës që nuk janë në gjendje t’i riatdhesojnë për shkak të një ndalimi për pagesat e dividentëve. Kompanitë e huaja fituan 19.5 miliardë dollarë fitime në Rusi vitin e kaluar, sipas Institutit KSE.
Andrea Orcel, drejtoresha ekzekutive e UniCredit, tha në një seancë dëgjimore në senatin italian muajin e kaluar se banka nuk kishte plane të tërhiqej nga Rusia edhe pse kishte rreth 3.5 miliardë euro kapital të bllokuar atje.
“Nëse më shtetëzojnë, kjo është një shkelje ligjore dhe unë mbaj një kredi me Federatën Ruse përgjithmonë”, tha Orcel.
Qeveria italiane javën e kaluar mbështeti vendimin e BE-së për të ngrirë për një kohë të pacaktuar asetet ruse, por gjithashtu ngriti shqetësime në lidhje me rreziqet e mundshme të përdorimit të tyre për të financuar Ukrainën.
Senatori italian Claudio Borghi nga partia e ekstremit të djathtë Liga, një partner pro-biznes miqësor ndaj Rusisë në koalicionin e Giorgia Melonit, ka paralajmëruar për pasojat nëse BE-ja do të vazhdojë me planet e saj.
“Si mund të mendoni se vjedhja në mënyrë efektive e parave të një vendi tjetër nuk do të çojë në katastrofë të mëtejshme? Pasoja e parë është se Rusia do të ndihet e lirë të konfiskojë të gjitha asetet e huaja.”, tha Borghi për FT.
Austria është gjithashtu e shqetësuar se Moska mund të lëvizë për të sekuestruar Raiffeisen, bankën më të madhe të vendit, e cila raportoi të ardhura prej 2.9 miliardë dollarësh në Rusi vitin e kaluar.
Dividendët e BP nga 19.75% e aksioneve të saj në Rosneft ka të ngjarë të arrijnë në rreth 340 miliardë rupi, tha Prokopenko, ndërsa një vendim gjykate i vitit 2024 tha se JPMorgan kishte 243 miliardë rupi në asete ruse “kryesisht” në llogari të tipit C.
“Ky është një nga avantazhet e Moskës. Nëse Evropa bën një lëvizje në rezervat e Rusisë, Rusia mund të transferojë fonde nga llogaritë e tipit C në buxhet,” tha Prokopenko. “Kjo u jep atyre një burim të ardhurash të drejtpërdrejta kur ata kanë një deficit dhe shpenzojnë shumë për mbrojtjen.”
Lëvizja do të tregonte gjithashtu se Rusia ishte “e gatshme të merrte një sy për një sy”, shtoi ajo. “Ndryshe nga Evropa, Kremlini mund ta bëjë këtë shpejt pa u ngatërruar në seancat gjyqësore.”
Kremlini ka kërcënuar gjithashtu të padisë qeveritë perëndimore, kompanitë dhe investitorët individualë në gjykatat e huaja.
Dy duzina oligarkë dhe korporata ruse kanë ngritur tashmë sfida për ngrirjen dhe sekuestrimin e aseteve përmes gjykatave të qeverisura nga mekanizmat e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve investitor-shtet sipas traktateve ndërkombëtare. Pretendimet ruse arrijnë në të paktën 62 miliardë dollarë, sipas analizës nga Miqtë e Tokës një grup aktivistësh mjedisorë.
“Çështja nuk është të fitosh, por të krijosh rreziqe, të rritësh kostot, të zvarritësh gjërat dhe të demoralizosh” subjektet e përfshira në skemën për të financuar Ukrainën, tha Prokopenko. “Sa më gjatë të zgjasin paditë, aq më gjatë BE nuk mund t’i përdorë plotësisht asetet ruse.”
Belgjika ka frikë nga padi të mundshme sipas një traktati investimi që ka nënshkruar me Moskën, së bashku me Luksemburgun. Oligarku i sanksionuar Mikhail Fridman tashmë po kërkon 16 miliardë dollarë dëmshpërblim nga Luksemburgu për ngrirjen e aseteve të tij.
Avokatët e punësuar nga Komisioni Evropian kanë shprehur dyshime se Rusia mund të sfidojë me sukses përdorimin e aseteve të saj sovrane sipas traktateve dypalëshe të investimeve.
Gjykatat e investimeve “nuk kanë juridiksion për të dëgjuar një mosmarrëveshje që lidhet me shpronësimin e supozuar të aseteve sovrane të Rusisë”, shkroi Covington në një vlerësim ligjor të parë nga FT. Firma ligjore tha se rreziku që shtetet anëtare të BE-së të tërhiqen para gjykatave të tjera ndërkombëtare “është ekzagjeruar ndjeshëm”.
Komisioni gjithashtu e kishte bërë “jashtëzakonisht të papëlqyeshme për vendet e treta të bashkëpunojnë me Rusinë për shpronësimin e aseteve evropiane”, tha një zyrtar i lartë i komisionit.
Gjermania, forca kryesore lëvizëse pas planit të aseteve të ngrira, “e ka bërë të qartë vazhdimisht se parimi themelor i të gjithë këtij operacioni është që të gjithë mbajnë të njëjtin rrezik”, tha një diplomat tjetër i BE-së. Berlini besonte se përdorimi i aseteve ruse ishte e vetmja mënyrë për të vazhduar të financonte Ukrainën pa marrë më shumë borxhe, tha diplomati.
“Nëse nuk funksionon, është sigurisht një sinjal katastrofik për Ukrainën. Europa atëherë do të dështojë edhe si një aktor gjeopolitik”, shtuan ata./ Përshtatur nga Financial Times
