Sulmi i Izraelit ndaj Iranit, përfshirë programin e tij bërthamor dhe raketat balistike, ka gjasa të mos arrijë objektivat strategjike afatgjata të shtetit hebre, edhe nëse Benjamin Netanyahu arrin ta bindë administratën Trump të bashkohet në luftë në ditët apo javët në vijim, paralajmërojnë ekspertët.
Sipas diplomatëve, specialistëve ushtarakë dhe analistëve të sigurisë, si Izraeli ashtu edhe kryeministri i tij po përballen me pengesa në rritje, ndërsa vlerësimet tregojnë se ofensiva mund të destabilizojë rëndë rajonin.
Ka dyshime serioze nëse edhe vetë SHBA, me bombat e saj super-penetrante, mund të shkatërrojë objektin e Fordow-it, një fabrikë iraniane e pasurimit të uraniumit e ndërtuar thellë në një mal, e mbrojtur nga rreth 90 metra shkëmb. Po ashtu, janë ngritur pikëpyetje serioze për aftësinë e Izraelit për të mbajtur një fushatë të zgjatur ajrore, teksa qytetet e tij janë ekspozuar ndaj sulmeve me raketa balistike.
Ekspertët bëjnë dallim midis suksesit operacional të Izraelit, goditje të sakta ndaj objektivave specifike dhe individëve, dhe objektivave strategjike, të cilat duket se janë zgjeruar deri në përmbysjen e regjimit në Teheran, përveç shkatërrimit të kapaciteteve bërthamore.
“Ekziston një prirje e thellë historike në politikën izraelite që i ka bindur liderët se dhuna mund të zgjidhë probleme që janë në thelb politike”, tha Toby Dodge, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në London School of Economics.
“Instinktivisht, regjimi iranian më duket më stabil se sa pretendohet. Dhe meqë Irani ka një histori të gjatë të angazhimit për modernizim teknologjik dhe përhapje të armëve, kjo nuk është diçka që zgjidhet me një bombë”, shtoi ai.
Shumë analistë nuk arrijnë të kuptojnë strategjinë izraelite që duket se ka luajtur gjithçka në shpresën se do ta provokojë një president amerikan të paparashikueshëm si Donald Trump për t’u përfshirë në konflikt, duke siguruar fuqinë shkatërruese që vetë Izraelit i mungon.
Operacioni për të goditur Fordow-in do të kërkonte përdorimin e disa bombave super të rënda amerikane, të lëshuara në afërsi të objektit, në një mision kompleks dhe me shumë rreziqe, që nuk garanton sukses. Për më tepër, një sulm i tillë do të provokonte me shumë gjasë hakmarrje nga Irani ndaj bazave amerikane, duke rritur rrezikun e një përshkallëzimi të madh.
“Po ia nënkontrakton SHBA-së goditjen e Fordow-it, atëherë Amerika hyn automatikisht në shënjestrën e Iranit”, shkruajnë këtë javë në Foreign Affairs ish-ambasadori amerikan në Izrael Daniel Kurtzer dhe eksperti i sigurisë kombëtare Steven Simon.
“Irani do të hakmerrej, ndoshta duke vrarë civilë amerikanë, çka do ta detyronte Uashingtonin të kundërpërgjigjej. Dhe pastaj, objektivat e vetme që do t’i mbeteshin SHBA-së do të ishin udhëheqësit e regjimit iranian – pra, do të përfundojmë sërish në biznesin e ndërrimit të regjimeve, diçka që pak amerikanë e duan sot”, thuhet më tej.
Idetë për përmbysjen e regjimit iranian, përfshirë edhe vrasjen e liderit suprem, Ayatollah Ali Khamenei – një sugjerim i bërë nga disa zyrtarë izraelitë dhe i raportuar si i refuzuar nga Trump, kanë shkaktuar alarm të madh në rajon. Madje edhe figura me ndikim si Ajatollahu i Madh i Irakut, Ali al-Sistani, ka ndërhyrë publikisht për të paralajmëruar për rreziqet e thella që përbën kjo situatë për stabilitetin rajonal.
Një tjetër skeptik është Andreas Krieg, profesor në King’s College London dhe ekspert për çështjet e Lindjes së Mesme. Ai dyshon se fuqia ajrore e vetme mund të arrijë objektiva si shkatërrimi i njohurive bërthamore apo përmbysja e regjimit klerikal.
“Nuk është çelësi magjik. Historia na ka mësuar se fuqia ajrore nuk mjafton. Edhe me këmbësori në masë në Irak e Afganistan nuk arritëm sukses”, tha ai.
“Ajo që po shohim sot nuk është një strategji, por një operacion që po konsumon objektivin politik afatgjatë. Në rastin më të mirë, Izraeli mund të arrijë një rezultat të përkohshëm si në luftën kundër Hezbollah-it”, shtoi ai.
Irani, shton ai, është ndërtuar mbi një strategji mbrojtjeje të decentralizuar: “Nuk funksionon ‘shkëputja e kokës’ në një sistem të tillë. Edhe nëse vret Khamenei, maksimumi që mund të arrish është të shkaktosh një krizë pasardhjeje – por edhe ajo është tashmë e parashikuar nga regjimi”.
Nëse Netanyahu ka gabuar në llogaritjet e tij, është pikërisht në një fushë që ai e pretendon si përparësi: leximi i politikës amerikane.
Mbështetja për ndërhyrje ushtarake amerikane është e ulët, dhe çështja po përçan vetë bazën MAGA të Trump-it. Në këtë klimë, Netanyahu rrezikon të përfshihet në një debat të nxehtë që i intereson më pak Trump-it sesa vetë Izraelit.
Në mungesë të ndërhyrjes amerikane, Izraeli do të përballet me vështirësi në rritje: mungesë interceptuesish raketash, lodhje të pilotëve dhe avionëve, dhe mungesë objektivash të reja. Çdo dobësim do të shfrytëzohet nga Teherani për të treguar se Irani e ka përballuar stuhinë.
Ka edhe një skenar tjetër. Në librin e tij Waging Modern War, komandanti i NATO-s gjatë fushatës në Kosovë, Wesley Clark, shkruante se synimi i bombardimeve ishte që t’i detyronin serbët të uleshin në tryezë. Me rifillimin e kontakteve diplomatike, përfshirë takime në Gjenevë me shtete europiane, vetë Trump ka sugjeruar se diplomacia ende ka kohë.
Edhe nëse Irani detyrohet të pranojë një marrëveshje bërthamore të re, Izraeli mund të përballet me kosto të fshehura – përfshirë mbijetesën e regjimit iranian, tani edhe më armiqësor ndaj Izraelit, dhe ekspozimin e kufizimeve të fuqisë ushtarake izraelite.
