Nga Besnik Xhaka – Kriminalist
Të jetosh dhe të veprosh si kriminalist në Mitrovicën e Veriut nuk është vetëm profesion është përballje e përditshme me një realitet ku ligji dhe paligjshmëria ecin paralelisht, shpesh pa u prekur drejtpërdrejt, por gjithmonë në konflikt të heshtur. Në këtë hapësirë, kontrabanda nuk është dukuri sporadike, por strukturë e konsoliduar, e cila ka ndërtuar mekanizmat e saj të mbijetesës dhe të mbrojtjes përballë institucioneve shtetërore.
Si kriminalist dhe banor (rezident) i mitrovicës së veriut, kontrabandën nuk e shoh si problem kufitar, por si fenomen sistemik. Ajo fillon shumë përpara pikës së kalimit dhe përfundon shumë më larg sesa magazinat ilegale. Kontrabanda në veriun e Kosovës është rrjet njerëzish, interesash dhe heshtjesh. Ajo ushqehet nga dobësitë institucionale, nga mungesa e koordinimit dhe nga toleranca e rrezikshme që me kalimin e kohës shndërrohet në normalitet kriminal.
Në terren, krimi i organizuar nuk improvizon. Ai funksionon me rregulla të qarta, me hierarki të qëndrueshme dhe me disiplinë të brendshme. Transportuesit janë vetëm pjesa e dukshme e zinxhirit; pas tyre qëndrojnë organizatorë, financues dhe mbrojtës të padukshëm.
Për këtë arsye, çdo qasje që fokusohet vetëm në hallkat e fundit të zinxhirit ku është e destinuar të prodhojë rezultate të përkohshme dhe zhgënjyese.
Nga këndvështrimi i Kriminalistikës Operative, parandalimi është forma më e avancuar e luftimit të kontrabandës.
Parandalimi nuk është pritje pasive, por veprim aktiv i bazuar në inteligjencë, analizë dhe parashikim kriminalistiko-operativ. Ai kërkon mbledhje të vazhdueshme të informacionit, identifikim të modeleve të lëvizjes, analizë të rrjedhës financiare dhe ndërtim të profileve kriminalistike. Prandaj kur parandalimi funksionon, kontrabanda nuk ndalohet ajo nuk guxon të ndodhë.
Në praktikë, kam parë se aksionet e zhurmshme shpesh krijojnë perceptim të rremë të suksesit. Sirenat, konferencat për media dhe pamjet spektakolare mund të kënaqin opinionin publik, por rrallëherë e tronditin krimin e organizuar. Përkundrazi, krimi i përshtatet shpejt këtyre skenarëve dhe i përdor ato për të testuar reagimin institucional.
Ajo që krimi nuk e toleron është operimi i heshtur, ndërtimi i dosjeve të forta dhe goditja e njëkohshme e disa pikave kyçe të rrjetit.
Një kriminalist që vepron (jeton) në Mitrovicën e Veriut e di se arrestimi i një individi periferik nuk e dobëson kontrabandën. Përvoja tregon se rrjetet kriminale e kompensojnë shpejt humbjen dhe vazhdojnë funksionimin. Goditja reale ndodh vetëm kur preket burimi financiar, kur konfiskohet pasuria dhe kur prishet besimi brenda rrjetit. Kur frika kalon nga shteti te krimi, atëherë krijohet efekti afatgjatë.
Por lufta kundër kontrabandës nuk është vetëm çështje teknike apo profesionale; ajo ka dimension të thellë njerëzor. Si kriminalist që jetoj në këtë zonë, jam i vetëdijshëm se çdo veprim profesional ka pasoja personale. Presioni, kërcënimet e nënkuptuara dhe izolimi social janë pjesë e realitetit. Kontrabanda nuk është vetëm burim fitimi, por edhe mjet kontrolli social, i cili synon ta bëjë paligjshmërinë të pranueshme dhe rezistencën institucionale të duket e kotë.
Në këtë kontekst, parandalimi merr edhe dimension etik. Luftimi i kontrabandës do të thotë të kundërshtosh normalizimin e krimit, të mbrosh integritetin profesional dhe të rikthesh besimin e qytetarëve në shtet. Kjo nuk arrihet me deklarata, por me veprime të qëndrueshme dhe të drejta, të cilat dëshmojnë se ligji zbatohet pa selektivitet.
Megjithatë, duhet thënë qartë: asnjë kriminalist, sado i përgatitur dhe i përkushtuar, nuk mund ta fitojë këtë betejë i vetëm. Pa mbështetje reale institucionale, pa koordinim ndërinstitucional dhe pa vullnet politik të sinqertë, çdo përpjekje rrezikon të mbetet sakrificë individuale. Strategjitë kundër kontrabandës dështojnë jo sepse mungon njohuria profesionale, por sepse mungon guximi për t’u përballur me interesat që e mbajnë atë gjallë.
Unë, Kriminalist Besnik Xhaka, e shoh luftën kundër kontrabandës në Mitrovicën e Veriut si betejë për rendin, drejtësinë dhe dinjitetin institucional. Kontrabanda nuk mposhtet me reagime të rastësishme, por me parandalim sistematik, inteligjencë operative dhe profesionalizëm të pakompromis.
Fitorja e vërtetë nuk është ajo që shfaqet në media, por ajo që ndihet në terren kur rrjetet heshtin, kur magazinat mbesin bosh dhe kur krimi fillon të ndjejë frikë. Sepse ligji nuk ka nevojë të bërtasë për t’u respektuar.
Ai ka nevojë të veprojë: Dhe të veprojë drejt.
Prandaj nga perspektiva kriminalistike dhe si banor (rezident), kontrabanda në veriun e Kosovës luftohet me sukses vetëm përmes ligjit të fortë, institucioneve profesionale, inteligjencës kriminale, bashkëpunimit të gjerë dhe politikave parandaluese sociale. Vetëm kështu mund të arrihet një reduktim i qëndrueshëm i këtij fenomeni dhe forcim i sigurisë dhe rendit juridik.
