Danimarka po merr drejtimin e çështjeve të BE-së. Vetëm mos ia thoni Donald Trumpit.
Kjo është një shaka që po përhapet në Bruksel, ndërsa qeveria në Kopenhagen përgatitet të nisë presidencën e saj të Këshillit të BE-së, por kërkon të shmangë një luftë fjalës, ose më keq, një luftë me presidentin e SHBA-së për Grenlandën.
Frika midis disa diplomatëve dhe zyrtarëve është se Trump mund të përdorë dukshmërinë më të madhe të Danimarkës, e cila e konsideron Groenlandën si territor, për të shtuar provokimet e tij.
Kopenhageni po përpiqet të mbajë një profil të ulët, duke folur në vend të kësaj për axhendën e saj të BE-së mbi migracionin, mbrojtjen, sigurinë dhe klimën.
Që kur mori detyrën, Trump ka ngritur pretendime të çuditshme mbi Groenlandën, duke përmendur arsye sigurie që të fitojë kontrollin mbi territorin danez të pasur me minerale dhe të pavarur, madje duke kërcënuar vazhdimisht të përdorë forcën ushtarake . “Do ta marrim Groenlandën. Po, 100 përqind”, i tha ai CNN-it në mars.
Trump mund të përdorë një gjuhë më të ashpër “nëse fokusi te Danimarka është shumë më i lartë dhe nëse Donald Trump e zbulon vërtet se cila është presidenca e Këshillit të BE-së”, tha Rasmus Grand Berthelsen, drejtor i lartë në Rasmussen Global, një firmë konsulence politike.
Një përshkallëzim i ri mbi këtë çështje do të tërhiqte pa dashje edhe më shumë Bashkimin Evropian dhe qeveritë e tij kombëtare anëtare në këtë debat.
“Është e qartë se, me presidencën daneze, tema e sovranitetit të Groenlandës do të bëhet natyrshëm edhe më e spikatur”, tha Brando Benifei, kryetar i Delegacionit të Parlamentit Evropian për Marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara.
Por, sipas tij, “kjo është tashmë një vijë e kuqe për qeveritë evropiane dhe për të gjitha institucionet: çdo sulm ndaj lirive të Groenlandës është një sulm ndaj Evropës”.
Danimarka ka punuar shumë për të shmangur konfrontimin e mëtejshëm me SHBA-në për këtë çështje.
Një zyrtar danez me njohuri mbi përgatitjen e presidencës, të cilit iu dha anonimiteti për të diskutuar mendimin e brendshëm, tha: “nuk presim që qasja e administratës amerikane ndaj Groenlandës të ndikojë në presidencën daneze të Këshillit. Që nga fillimi, kemi marrë mbështetje të qartë nga institucionet e BE-së dhe shtetet anëtare për këtë çështje.”
“Edhe në një situatë ku mund të jetë me interes të diskutohen çështjet që lidhen me Groenlandën në nivel evropian, kjo do të ishte prerogativë e Këshillit Evropian [të udhëheqësve të BE-së] dhe Këshillit të Punëve të Jashtme [që mbledh ministrat e jashtëm], të cilët nuk kryesohen nga presidenca e rradhës e Këshillit”, tha zyrtari danez.
Presidenca e Danimarkës fillon vetëm disa ditë pas samitit të NATO-s më 24-25 qershor në Hagë, ku aleatët pritet të bien dakord për një objektiv të ri shpenzimesh për mbrojtjen prej 5 përqind të produktit të brendshëm bruto kombëtar.
Presidenca daneze do të luajë një rol kyç në negocimin e dosjeve legjislative që do të përcaktojnë se si anëtarët e Bashkimit Evropian do të rrisin mbrojtjen e tyre.
Por në Bruksel, diplomatët kanë frikë se kërcënimet e Trump ndaj Groenlandës mund të shfaqen në çdo kohë dhe ta hedhin në erë axhendën e Kopenhagenit.
Slogani i Trump-it “Bëjeni Amerikën të Madhe Përsëri” “është bërë një koncept gjeografik; ai dëshiron të hyjë në histori si njeriu që e ka bërë Amerikën ‘më të madhe’ në terma gjeografikë”, tha një diplomat i BE-së, të cilit iu dha anonimiteti për të folur lirisht.
Kur zëvendëspresidenti i SHBA-së JD Vance akuzoi Danimarkën për investime të pamjaftueshme në Groenlandë, ministri i Jashtëm danez Lars Løkke Rasmussen u përgjigj me një video në anglisht duke thënë: “sigurisht që jemi të hapur ndaj kritikave, por më lejoni të jem plotësisht i sinqertë: Ne nuk e vlerësojmë tonin me të cilin po flitet.”
Sipas raportimeve të shtypit, Danimarka madje ka punësuar një kompani lobimi për të ndihmuar që zëri i saj të dëgjohet në kryeqytetin e SHBA-së.
Ndërkohë, udhëheqësit e BE-së kanë shprehur solidaritet me Danimarkën. Përgjigja më e mundshme ndaj çdo përshkallëzimi të ri do të ishte një tekst i miratuar nga krerët e shteteve evropiane.
Për vite me radhë, Danimarka kishte një të drejtë përjashtimi nga pjesëmarrja në politikën e përbashkët të mbrojtjes të BE-së. Por, pasi Rusia pushtoi Ukrainën në vitin 2022, qytetarët danezë votuan për të hequr të drejtën e përjashtimit.
Kjo e ka bërë Danimarkën, së bashku me anëtarët më të fundit të NATO-s, Suedinë dhe Finlandën, pjesë të një blloku vendesh që janë plotësisht të integruara si në aleancën transatlantike ashtu edhe në politikën mbrojtëse të BE-së. Të treja janë gjithashtu afër vendeve baltike dhe e mbështesin fuqimisht Ukrainën.
Kërcënimet e Trump e kanë bindur kryeministren socialiste të Danimarkës, Mette Frederiksen, për nevojën e një BE-je të fortë, tha një zyrtar me njohuri për mënyrën e të menduarit të Frederiksen.
Një pyetje është nëse blloku do ta përfshijë ndonjëherë vetë Groenlandën.
Vendi Arktik, ishulli më i madh në botë që nuk është kontinent, është shtëpia e Bazës Hapësinore Pituffik, një instalim i operuar nga SHBA-të në veriperëndim të Groenlandës. Pituffik është një nga vendet ushtarake më të rëndësishme strategjike në botë; nëse Presidenti rus Vladimir Putin do të dërgonte raketa drejt SHBA-së, rruga e tyre më e shkurtër do të ishte nëpërmjet Polit të Veriut dhe Groenlandës.
Një mundësi do të ishte të përpiqeshim ta rikthenim Groenlandën në BE, tha ish-ministri i Jashtëm lituanez Gabrielius Landsbergis. “Nëse e ftojmë Groenlandën përsëri në BE, mendoj se kjo… potencialisht do të ndryshonte narrativat e Trumpit”, tha ai.
