Pas operacionit ushtarak në shkallë të gjerë të Izraelit në Iran në orët e para të 13 qershorit, një ortek videosh dhe imazhesh që pretendojnë të dokumentojnë sulmin dhe përgjigjen e supozuar të Teheranit kanë përmbytur mediat sociale. Megjithatë, jo çdo gjë që ndahet është e vërtetë.
Një vështrim më i afërt nga agjencia gjermane e lajmeve DW Fact Check – pjesë e transmetuesit publik ndërkombëtar gjerman Deutsche Welle, zbulon se një vëllim i konsiderueshëm i përmbajtjes që qarkullon në internet është i sajuar, i manipuluar ose i marrë nga ngjarje të palidhura. Pjesa më e madhe është gjeneruar në Iran ose në mbështetje të regjimit.
Është e pamundur që Irani të jetë i vetëm në një gjenerim të tillë të pamjeve të rreme, megjithatë, për momentin asnjë burim mediatik efektiv ose i besueshëm i një vendi të tretë nuk ka treguar ende se burimet izraelite punojnë në të njëjtën mënyrë për të mashtruar botën.
Një valë imazhesh të gjeneruara nga inteligjenca artificiale
Në një shembull, një video virale në TikTok, që ka grumbulluar më shumë se 660,000 shikime, tregon vendet e sakta në Iran të synuara dhe të shkatërruara nga sulmet raketore izraelite në ditën e parë të sulmit. Hulumtimi nga DW tregoi se imazhet fillestare ishin me të vërtetë të sajuara dhe se videoja ishte tërësisht e gjeneruar nga inteligjenca artificiale; një fakt i tradhtuar nga disa mospërputhje treguese.
Në një skenë, një arush pelushi me një pamje të pastër në mënyrë të panatyrshme dhe një fytyrë të shtrembëruar qëndron në mënyrë të papërshtatshme midis automjeteve të djegura. Diku tjetër, në atë që duket të jetë një aeroport në flakë që supozohet se është sulmuar nga Izraeli, një grup zjarrfikësish mbetet i ngrirë në mënyrë të çuditshme, ndërsa të tjerë zhduken plotësisht, të dyja shenja të qarta të përpunimit dixhital, pretendon DW .
Një kontroll i të dhënave në llogarinë TikTok përgjegjëse nga agjencia gjermane e lajmeve, e quajtur Malka.415, tregon një model të përmbajtjes së lajmeve të gjeneruar nga inteligjenca artificiale të postuar rreth ngjarjeve të mëdha botërore, duke sugjeruar një përpjekje të qëllimshme për të gjeneruar angazhim viral përmes pamjeve sensacionale, por të rreme.
Në një hetim tjetër, disa postime të shpërndara gjerësisht në X tregojnë pamje të raketave izraelite që synojnë territorin iranian ose, si alternativë, raketa iraniane të lëshuara në shenjë hakmarrjeje.
Vendimi i DW për këto video është i prerë: janë të rreme.
Pamjet në fjalë i paraprijnë përshkallëzimit aktual. Një kërkim i kundërt i imazheve zbulon se i njëjti material është ngarkuar tetë muaj më parë, me shumë mundësi duke përshkruar një lançim rakete iraniane në tetor 2024 pas një sulmi të mëparshëm izraelit. Veçanërisht, ky klip është ricikluar vazhdimisht, i hedhur poshtë më parë kur u përdor për të ilustruar konfliktin në Kashmir midis Indisë dhe Pakistanit në maj, gjë që në vetvete nxjerr në pah një taktikë të përsëritur në hapësirën e dezinformimit: ripërdorimin e pamjeve të vjetra për të ushqyer një narrativë të rreme, shpesh duke u mbështetur në ndërgjegjësimin e kufizuar të shikuesve ose në mjegullën e ngjarjeve që zhvillohen me shpejtësi.
Ushtrime ushtarake të etiketuara gabimisht
Një imazh tjetër që qarkulloi gjerësisht në X dhe u shikua më shumë se 3.6 milionë herë, tregon Iranin duke lëshuar raketa drejt Izraelit në hakmarrje të drejtpërdrejtë për sulmet e 13 qershorit. DW e konsideroi këtë imazh si mashtrues dhe të palidhur.
Edhe pse Irani lëshoi dronë, siç është dokumentuar mirë pas sulmeve të Izraelit, nuk kishte pasur konfirmim zyrtar të sulmeve me raketa në kohën kur u postua imazhi. Çështja kryesore është se një tjetër kërkim i imazhit në të kundërt e gjurmoi fotografinë në dhjetor 2021, kur ajo u shkrep gjatë stërvitjeve ushtarake “Profeti i Madh 17” të Gardës Revolucionare të Iranit.
Modeli i mashtrimit dixhital
Kjo valë e fundit e dezinformimit është pjesë e një trendi më të gjerë të vërejtur në konfliktet e fundit – ku mjetet e inteligjencës artificiale, pamjet e vjetra dhe propaganda ushtarake përdoren si armë në hapësirën e informacionit së bashku me armët konvencionale në fushën e betejës.
Qëllimi është i thjeshtë dhe asgjë më shumë sesa një përpjekje për të mbjellë konfuzion, për të nxitur emocione publike dhe për të formësuar perceptimet në kohë reale.
Ekspertët e dezinformimit, thotë DW, paralajmërojnë se shpejtësia dhe shkalla me të cilën mund të përhapet një material i tillë i fabrikuar, veçanërisht gjatë krizave gjeopolitike me shpejtësi, ka tejkaluar aftësinë e përdoruesve të zakonshëm dhe madje edhe të platformave të mediave sociale për të verifikuar vërtetësinë.
Rezultati është një perde tymi dixhitale, ku e vërteta konkurron me spektaklin për vëmendje.
Dhe që vetëm Teherani të vepronte në këtë mënyrë do të ishte po aq naive sa të besosh të gjitha pretendimet që dalin në mediat sociale që tregojnë zjarrfikës që zhduken ndërsa luftojnë një zjarr dhe arusha pellushi që duken të pastër në mes të betejës. Edhe Kina tashmë punon për të mbjellë dezinformata çdo ditë në lidhje me Tajvanin në brigjet e saj lindor. Çdo pushtim i ardhshëm i ishullit vetëqeverisës, siç është parashikuar prej kohësh, do të shoqërohet që nga dita e parë nga një sulm mbarëbotëror në mediat sociale nga njësi të Ushtrisë Çlirimtare Popullore të trajnuara posaçërisht për ta bërë këtë.
Si i tillë, ndërsa Izraeli dhe Irani aktualisht vazhdojnë të shkëmbejnë si retorikën ashtu edhe urdhërat në konfliktin e fundit për të tërhequr vëmendjen e botës, po bëhet gjithnjë e më e vështirë për vëzhguesit e patrajnuar në mediat sociale të ndajnë realitetin nga trillimi.
Një ditë mund të jetë radha e Kinës dhe Tajvanit, Kinës dhe Indisë, Koresë së Veriut dhe të Jugut, Pakistanit dhe Indisë etj., por deri atëherë ndoshta bota do të jetë pak më e mençur ndaj mënyrave të inteligjencës artificiale dhe përpjekjeve të qeverive të etura për të përdorur metoda të tilla.
