Qeveritë evropiane janë të përgatitura për negociata me rrezik të lartë me Presidentin e SHBA-së, Donald Trump, të cilat do të vënë në rrezik mbrojtjen, ekonominë dhe sigurinë e kontinentit.
Projektet madhështore për të ndërtuar “një Evropë të pavarur” janë pezulluar, ndërsa zyrtarët përpiqen të ruajnë mbështetjen e Trumpit gjatë pesë javëve bisedimesh të rëndësishme mbi Ukrainën, tregtinë transatlantike dhe angazhimin e sigurisë së SHBA-së ndaj NATO-s.
Negociatorët e Evropës janë gjithnjë e më të shqetësuar se presidenti i SHBA-së do të kërkojë lëshime në një fushë në këmbim të mbështetjes në një tjetër, duke e detyruar BE-në të sakrifikojë vlerat e saj thelbësore ose të pranojë një ndarje me Uashingtonin.
“Të gjitha këto kriza, të gjitha njëherësh: është stuhia e përsosur. Ai mund të përpiqet të na shtrydhë dhe mund të na shtyjë në cep nga të tre drejtimet. Ai mund të na thoshte: ‘Nëse nuk më jepni një marrëveshje të mirë tregtare, atëherë ne nuk do ta mbështesim Ukrainën’. Ose, Nëse më shtyni të mbështes Ukrainën, atëherë ne do t’u shtojmë [kërkesave tona që ju të rrisni shpenzimet tuaja ushtarake për NATO-n”, tha Josep Borrell, ish-kryediplomati i BE-së.
Zyrtarë të lartë të BE-së kanë diskutuar skenarët më të këqij në të tre aspektet. Ato përfshijnë pezullimin e plotë të mbështetjes amerikane për Ukrainën, ndërprerjen e inteligjencës dhe parandalimin e vendeve evropiane nga furnizimi me armë të blera nga SHBA-ja; një luftë tregtare në shkallë të plotë me pasoja të rënda për rritjen ekonomike; dhe tërheqjen e shpejtë nga Evropa të trupave dhe kapaciteteve ushtarake amerikane.
Trump do të përballet fillimisht me udhëheqësit evropianë në samitin e G7 në Kanada pas 11 ditësh, ku zyrtarët presin që presidenti amerikan të sqarojë mbështetjen e tij për Ukrainën dhe planin e sanksioneve për Rusinë. Kryeqytetet evropiane duan që Trump të premtojë mbështetje të vazhdueshme për Kievin, por kanë frikë se ai dëshiron një marrëveshje paqeje që do ta linte Ukrainën dhe pjesën tjetër të Evropës të cenueshme ndaj agresionit të ardhshëm rus.
Një javë më vonë, udhëheqësit e NATO-s do të mblidhen në Hagë, me kryeqytetet evropiane që shpresojnë se premtimet e tyre për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes do ta bindin Trumpin të ruajë mbështetjen e SHBA-së për mbrojtjen evropiane dhe ta dekurajojë atë nga shkurtimi i vendosjes së trupave dhe armëve.
Të nesërmen, udhëheqësit e BE-së do të mblidhen për një samit në Bruksel, duke e ditur se kanë më pak se dy javë për të negociuar një marrëveshje tregtare me Trumpin, për të shmangur tarifat prej 50% që mund të shkatërrojnë ekonominë e kontinentit.
“Ne e shohim [Ukrainën, mbrojtjen dhe tregtinë evropiane] si çështje të ndara, por për Trumpin, ai sheh thjesht të njëjtat fytyra që i drejtojnë pyetje të ndryshme bezdisëse. Ai nuk do t’i trajtojë ato në kontekste të ndryshme. Pra, ne jemi në thelb një postim ose një deklaratë në konferencën për shtyp larg katastrofës mbi tre çështje ekzistenciale për Evropën: mbrojtja, ekonomia dhe siguria. Dhe kjo është arsyeja pse të gjithë janë kaq të tensionuar”, tha një diplomat i lartë i BE-së.
Frika se Trump mund t’i përfshijë çështjet në një negociatë të vetme dhe të përdorë mungesën e përparimit në një fushë për të ndëshkuar bllokun në një tjetër, është shqetësimi më urgjent i Brukselit, thanë diplomatët dhe zyrtarët.
Takimet e ambasadorëve nga 27 shtetet e BE-së në javët e fundit janë shoqëruar me shqetësime në lidhje me mungesën e opsioneve në dispozicion të bllokut, thanë zyrtarët e informuar mbi bisedimet. Të qenit i vendosur në një fushë rrezikon reagime negative në një tjetër, thanë ata.
“Diskutimet janë thjesht surreale. Përgjigja për të gjitha problemet e mëdha me të cilat përballemi është: Amerika. Dhe Amerika supozohet të jetë aleati ynë më i ngushtë”, tha një zyrtar.
Përpjekja e hershme e Francës për pavarësi më të madhe evropiane nga Amerika ka mbledhur shumë më tepër mbështetës që nga rizgjedhja e Trump nëntorin e kaluar.
“Epoka jonë e madhe e ardhshme, projekti i madh unifikues i ardhshëm, ka të bëjë me ndërtimin e një Evrope të pavarur”, tha presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.
Megjithatë, privatisht, diplomatët e shteteve anëtare dhe zyrtarët e BE-së janë thellësisht të shqetësuar se si dobësitë e rajonit mund t’i ndajnë vendet që mbështesin të ashtuquajturën autonomi strategjike nga ata që besojnë se marrëdhënia transatlantike duhet të mbrohet me çdo kusht.
“Marrëdhënia me SHBA-në është themelore… për të ruajtur forcën e perëndimit. Fatet tona janë të ndërthurura. Dialogu me Uashingtonin duhet të zhvillohet me mençuri dhe gjykim të shëndoshë, dhe me një qasje më politike sesa burokratike”, tha javën e kaluar kryeministrja e Italisë, Giorgia Meloni, ndoshta aleatja më e ngushtë politike e Trump në Evropë.
Qëndrimet në ndryshim të Trumpit e kanë bërë edhe më komplekse koordinimin e përgjigjeve midis 27 shteteve anëtare për të treja çështjet.
Shenjat se Trump po bëhet gjithnjë e më i paduruar me Vladimir Putinin e Rusisë kanë rritur shpresat se ai mund të mbështesë edhe më shumë sanksione ndaj Moskës. Ai ka vlerësuar përpjekjet e partnerëve të NATO-s për të rritur shpenzimet, por gjithashtu ka kërcënuar me tërheqjen e trupave nga Evropa. Dhe kundërshtimet e tij të shumta ndaj kërcënimeve me tarifa i kanë lënë shumë njerëz të pyesin se sa seriozisht duhet të merret ai.
Ndërsa një qëllim afatgjatë për një Evropë më autonome mund të përhapet midis kryeqyteteve evropiane, përgjigjja afatshkurtër se si ta mbajmë SHBA-në në krah, ndërsa kontinenti zhvillon të ardhmen e tij alternative, po rezulton e vështirë.
