SHBA-të kanë mohuar vazhdimisht përfshirjen në sulmin fillestar të Izraelit kundër Iranit – një qëndrim që Irani e ka kundërshtuar ndërsa raketat vazhdojnë të fluturojnë midis dy vendeve dhe rreziku i përshkallëzimit të mëtejshëm shfaqet nëse ushtria më e madhe në botë të përfshihet në luftë, e cila ka vrarë tashmë qindra dhe plagosur më shumë se një mijë që nga e premtja në Iran dhe ka vrarë 19 dhe plagosur qindra në Izrael, deri të hënën në mëngjes.
Megjithatë, një numër raportesh sugjerojnë se SHBA-të mund të kenë luajtur një rol më të madh sesa është pranuar zyrtarisht.
Zyrtarë të paidentifikuar amerikanë u thanë disa mediave të dielën se Presidenti Donald Trump hodhi poshtë një plan izraelit për të vrarë Udhëheqësin Suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei.
“A e kanë vrarë iranianët ndonjë amerikan ende? Jo. Derisa ta bëjnë këtë, nuk po flasim fare për ndjekje të udhëheqjes politike”, tha një zyrtar për Reuters.
Izraeli e ka mohuar një plan të tillë, por refuzimi i raportuar nga Trump do të tregonte njëfarë koordinimi midis SHBA-së dhe Izraelit.
Sulmi ndaj Iranit erdhi mes bisedimeve të zgjatura midis SHBA-së dhe Iranit të përqendruara rreth programit bërthamor të Iranit. Trump ka theksuar gjetjen e një zgjidhjeje diplomatike për konfliktin, duke lavdëruar aftësinë e tij të vetëshpallur për të ndërmjetësuar paqen, por Irani dhe Izraeli deri më tani kanë injoruar thirrjet ndërkombëtare për deeskalim, ndërsa të dyja palët nisën sulme të reja të hënën në mëngjes.
Irani është zotuar të hakmerret edhe kundër SHBA-së, ndërsa Trump ka paralajmëruar: “Nëse sulmohemi në çfarëdo mënyre, forme apo forme nga Irani, forca dhe fuqia e plotë e Forcave të Armatosura të SHBA-së do të bjerë mbi ju në nivele të papara më parë”.
Sulmi nga Izraeli
Izraeli nisi sulmet e tij, të quajtura “Operacioni Luani në Ngritje”, herët të premten, duke synuar objektet bërthamore të Iranit, si dhe udhëheqësit ushtarakë dhe shkencëtarët bërthamorë, dhe duke premtuar se sulmet “do të vazhdojnë për aq ditë sa të duhen për të hequr këtë kërcënim” të programit bërthamor të Iranit. Irani nisi sulme hakmarrëse në Tel Aviv dhe Jerusalem të premten në mbrëmje dhe ka vazhduar të qëllojë me raketa vendin.
Ministri i Jashtëm i Iranit, Abbas Araghchi, tha se Irani ka “prova të forta” se SHBA-të ofruan mbështetje për sulmet e Izraelit. Ministria e Jashtme e Iranit tha në një deklaratë se sulmet “nuk mund të ishin kryer pa koordinim dhe miratim të Shteteve të Bashkuara”, duke shtuar se SHBA-të do të “mbahen përgjegjëse për pasojat e rrezikshme të aventurizmit të Izraelit”.
SHBA-të kanë mohuar çdo përfshirje në sulmet e Izraelit, një qëndrim që Administrata Trump e ka përsëritur disa herë që nga e premtja.
“Ne nuk jemi të përfshirë në sulme kundër Iranit dhe përparësia jonë kryesore është mbrojtja e forcave amerikane në rajon”, tha Sekretari i Shtetit Marco Rubio në një deklaratë të lëshuar menjëherë pas fillimit të sulmeve, duke e përshkruar sulmin si “veprim të njëanshëm” nga Izraeli. Rubio pranoi se Izraeli e kishte informuar Administratën Trump për sulmin, gjë që si Trump ashtu edhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e kanë përsëritur gjithashtu. SHBA-të evakuuan stafin e ambasadave nga i gjithë rajoni një ditë para sulmit javën e kaluar.
Në një postim në Truth Social duke i kërkuar Iranit të “bëjë një marrëveshje”, Trump sugjeroi të premten se ai ishte gjithashtu në dijeni të “sulmeve të ardhshme të planifikuara tashmë”, të cilat do të ishin “edhe më brutale”. Më vonë atë ditë, kur u pyet nga Wall Street Journal nëse iu dha një njoftim paraprak për sulmet fillestare nga Izraeli, ai sugjeroi se përshkrimi ishte një nënvlerësim, duke u përgjigjur: “Njoftim paraprak? Nuk ishte njoftim paraprak. Ishte, ne e dimë çfarë po ndodh.”
Por të shtunën në mbrëmje, pas sulmeve të mëtejshme, Trump postoi përsëri: “SHBA-të nuk kishin të bënin fare me sulmin ndaj Iranit, sonte.”
“Drita jeshile nga SHBA-ja”
Sulmi i Izraelit kishte muaj që përgatitej. Raportet në maj për përgatitjet e Izraelit për të goditur Iranin sugjeronin se Administrata Trump nuk do ta ndihmonte Izraelin në një operacion të tillë, veçanërisht pasi Uashingtoni ishte në mes të negociatave për një marrëveshje bërthamore me Teheranin.
Por agjencia e lajmeve Axios raportoi të premten se zyrtarët izraelitë thanë se sulmet në fakt ishin të koordinuara me SHBA-në, duke pretenduar se Administrata Trump publikisht pretendoi se kundërshtonte një sulm izraelit, por i dha Izraelit një “dritë jeshile të qartë nga SHBA-ja” privatisht.
Sipas raporteve të fundit, SHBA-ja madje ka ndërhyrë për të formësuar sulmin. Zyrtarët amerikanë i thanë Reuters, Associated Press, CNN dhe të tjerëve se Izraeli e kishte informuar Administratën Trump për një plan të besueshëm për të vrarë Khamenein dhe se Shtëpia e Bardhë e kishte shtyrë Izraelin të tërhiqej nga plani.
Zëdhënësi i Netanyahut, Omer Dostri, më vonë i mohoi këto raportime, duke i quajtur ato “të rreme”. “Ka kaq shumë raportime të rreme për biseda që nuk kanë ndodhur kurrë, dhe unë nuk do të hyj në këtë,” tha Netanyahu kur u pyet për këtë në Fox News të dielën. “Por mund t’ju them,” vazhdoi ai, “ne do të bëjmë atë që duhet të bëjmë. Dhe mendoj se Shtetet e Bashkuara e dinë se çfarë është e mirë për Shtetet e Bashkuara.”
Megjithatë, mesazhet e paqarta në lidhje me shkallën e përfshirjes së SHBA-së mund të pasqyrojnë përparësi të përziera midis SHBA-së dhe Izraelit.
Trita Parsi, nënkryetare ekzekutive e Institutit Quincy për Shtetësinë e Përgjegjshme dhe një eksperte për marrëdhëniet SHBA-Iran, i tha NPR se “qartësisht ka pasur koordinim dhe një formë të dritës jeshile” nga Administrata Trump për sulmet izraelite.
“Trump po bën një rrezik të madh këtu, duke menduar se kjo në të vërtetë do ta zbusë pozicionin iranian dhe do t’i bëjë ata të kapitullojnë,” shtoi Parsi. “Nëse nuk e bëjnë, cilat janë opsionet e tij? Dhe këtu mendoj se izraelitët shpresojnë që iranianët të mos kapitullojnë dhe kjo do t’i detyrojë Shtetet e Bashkuara të hyjnë në luftë.”/ TIME.com
