Sulmet e SHBA-së ndaj Iranit përshpejtuan zhvillimet në Teheran lidhur me fatin e udhëheqësit suprem të vendit, Ajatollah Ali Khamenei, dhe nëse ai duhet të mbetet në pushtet.
Disa ditë para sulmit amerikan, një grup biznesmenësh të shquar iranianë, figura politike dhe ushtarake dhe të afërm të klerikëve të rangut të lartë, thanë për The Atlantic.com, se kishin filluar të hartonin një plan për qeverisjen e Iranit pa Khamenein, qoftë në rast të vdekjes së udhëheqësit 86-vjeçar ose në rast të përmbysjes së tij.
Sipas kushtetutës, Asambleja e Ekspertëve, një organ prej 88 klerikësh, duhet të votojë për shkarkimin e Khameneit nga pozicioni i tij, por mbajtja e një votimi të tillë në rrethanat aktuale është e pamundur.
Presion mbi Khamenein për të dhënë dorëheqjen
Jozyrtarisht, udhëheqësi mund të jetë nën presion të brendshëm për t’ia dorëzuar pushtetin një zëvendësimi të përkohshëm.
“Konspiratorët” ranë dakord që një komitet udhëheqës i përbërë nga disa zyrtarë të lartë do të merrte përsipër qeverisjen e vendit dhe do të negocionte një marrëveshje me Shtetet e Bashkuara për të ndaluar sulmet izraelite, raportoi e njëjta media.
Ish-Presidenti Hassan Rouhani, i cili nuk po merr pjesë në këto diskutime, po konsiderohet të ketë një rol kyç në tranzicionin e lidershipit, ndërsa siç raportuan burimet, disa zyrtarë nga radhët e ushtrisë janë në kontakt të rregullt me homologët e tyre nga një vend i madh i Gjirit, me qëllim ndryshimin e kursit të Iranit dhe lidershipit të tij.
“Ideja jonë është vetëm një”, nga shumë të tjerat në tryezë, tha për The Atlantic.com një person i përfshirë në diskutime.
“Teherani është plot me komplote të tilla. Ata po flasin edhe me evropianët për të ardhmen e Iranit. Të gjithë e dinë se ditët e Khameneit janë të numëruara. Edhe nëse ai mbetet në detyrë, ai nuk do të ketë pushtet të vërtetë”, tha i njëjti person para bombardimeve të SHBA-së.
Menjëherë pas sulmeve në Natanz, Fordow dhe Isfahan, i njëjti burim vuri në dukje: “mendoj se shanset që ne të jemi në gjendje ta rrëzojmë Khamenein në një farë mënyre tani janë rritur. Por të gjithë jemi të shqetësuar dhe të pasigurt. Mund të ndodhë edhe e kundërta”.
Një person tjetër i përfshirë në diskutime tani dukej më pak optimist në lidhje me planin e grupit për të siguruar paqe me Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin. “Edhe nëse Irani zgjedh të mbajë një qëndrim luftarak kundër Shteteve të Bashkuara, Khamenei mund të duhet të tërhiqet”, tha ai.
Elita e Iranit e ndarë
Brenda vendit, iranianët duken të ndarë, pasi disa duan një marrëveshje me Trumpin, edhe nëse kjo do të thotë braktisja e Khameneit, dhe të tjerë besojnë se Irani duhet të kundërpërgjigjet, në rast se nuk do të ftojë agresion të mëtejshëm.
“Për momentin, Irani do të përgjigjet dhe lufta do të zgjerohet”, tha Mostafa Najafi, një analist i afërt me establishmentin iranian të sigurisë.
Ai kishte thënë një ditë më parë se Irani po përgatitej tashmë për një ndërhyrje të SHBA-së dhe një luftë disamujore. Pavarësisht një jave sulmesh të ashpra izraelite, aftësitë e Iranit me raketa dhe dronë ishin ende të rëndësishme, shtoi ai, duke vënë në dukje se përvoja e gjatë e Iranit në luftën asimetrike favorizonte vendin në rast të një beteje të zgjatur me Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin.
Deri më tani, Irani ka shmangur sulmin ndaj interesave amerikane në rajon me ndihmën e aleatëve të tij paraushtarakë rajonalë, por një sulm i drejtpërdrejtë i SHBA-së mund ta ndryshojë këtë qëndrim.
Megjithatë, opsionet e Iranit janë të kufizuara në këtë drejtim, pasi Hezbollahu i Libanit është një hije e vetvetes së mëparshme dhe ka treguar pak interes për t’u bashkuar me luftën e Iranit kundër Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara. Milicitë pro-iraniane të Irakut gjithashtu nuk kanë gjasa të duan ta tërheqin vendin në një konflikt të ri.
Ritmi i ngjarjeve është mjaftueshëm i shpejtë që Khamenei të zbatojë plane afatgjata. Për vite me radhë, Khamenei e udhëhoqi vendin e tij drejt thirrjeve “Vdekje Amerikës” dhe “Vdekje Izraelit”, ndërkohë që shmangte luftën.
Tani toka iraniane është nën sulm nga të dyja palët dhe përballet me një zgjedhje të vështirë: ose të zgjerojë luftën kundër vendeve të Gjirit që strehojnë bazat amerikane, ose të kërkojë një kompromis historik me SHBA-në që do të shënonte fundin e dekadave të armiqësisë.
“Qëndrimi i Khameneit është i palëkundur dhe i kujdesshëm deri në pikën e frikacakllëkut. Elitat përreth tij pyesin veten nëse ai duhet të lihet mënjanë në të dyja versionet”, përfundon artikulli. /
