Bota po pret përgjigjen e Teheranit ndaj sulmeve të Donald Trump ndaj tre objekteve kryesore bërthamore.
Konflikti midis Iranit dhe Izraelit u zgjerua në një shkallë globale kur SHBA-të dërguan bombardues dhe raketa lundrimi për të shkatërruar objektet bërthamore si një “sukses spektakolar ushtarak”, sipas presidentit të SHBA-së.
Pasi i shpalli sulmet amerikane si të suksesshme, Trump paralajmëroi se mund të ndërmerren veprime të mëtejshme nëse Teherani nuk pranon një marrëveshje të përshtatshme paqeje.
Por ministri i jashtëm iranian, Abbas Araghchi, ka paralajmëruar se Teherani “rezervon të gjitha opsionet” për të mbrojtur veten dhe se sulmi “do të ketë pasoja të përhershme”.
Ekziston frika se cili do të jetë veprimi i radhës i Iranit, me disa ekspertë që paralajmërojnë për hakmarrje duke rrëmbyer pengje amerikane, duke nisur sulme kibernetike shkatërruese ose duke ndërprerë furnizimin me naftë.
Një përgjigje e thjeshtë nga Irani do të ishte shkatërrimi i bazave amerikane në Lindjen e Mesme duke përdorur arsenalin e tij të raketave balistike.
Të paktën 50 raketa iraniane mendohet se kanë goditur në Izrael gjatë dhjetë ditëve të konfliktit.
Por më shumë se 450 janë kapur nga mbrojtja ajrore e sofistikuar e Izraelit, së bashku me rreth 1,000 dronë, sipas shifrave të fundit nga ushtria izraelite.
Përgatitjet iraniane për sulme me raketa ndaj bazave ushtarake amerikane në Lindjen e Mesme janë zbuluar nga oficerët e inteligjencës amerikane, thanë zyrtarë anonimë për New York Times.
Në të gjithë rajonin ka mbi 20 baza, shumica e të cilave janë brenda një rrezeje prej 2,000 km nga raketa balistike Sejil-2 e Iranit.
Bazat amerikane në Irak dhe Siri potencialisht do të jenë në shënjestër të parat, sipas The Telegraph.
Zyrtarët amerikanë thanë se avionët luftarakë F-22, F-16 dhe F-35 ishin pozicionuar në Lindjen e Mesme, objektiva kryesore për raketat e Teheranit.
Gjenerali major Chip Chapman i tha gazetës The Sun se bazat përfaqësojnë objektiva kyçe për Iranin.
“Mund të ndodhë që ata të kryejnë një lloj sulmi minimal në një ose dy baza, jo një sulm në të gjithë teatrin, i cili do të përfshinte Kuvajtin, Katarin, Arabinë Saudite, të gjitha bazat amerikane në të gjithë rajonin”, tha ai.
Ekziston frika se Irani mund të sulmojë edhe ambasadat dhe konsullatat amerikane.
Disa burime i zbuluan Sky News se ambasada amerikane në Bagdad, Irak, ka të ngjarë të sulmohet.
Sulme terroriste të sponsorizuara
Irani nuk e ka fshehur faktin se përdor rrjetin e tij të përfaqësuesve rajonalë si mbrojtje.
Hezbollahu dhe Hamasi famëkeq e kanë mbajtur në mënyrë efektive të zënë ushtrinë izraelite, duke e larguar vëmendjen nga Irani.
Dhe Huthitët e Jemenit i kanë ofruar gjithashtu shpërqendrim Perëndimit duke shënjestruar pa pushim anijet tregtare në Detin e Kuq.
Grupi tashmë është zotuar të shënjestrojë anijet amerikane nëse Uashingtoni niste një sulm ndaj Iranit vetëm disa orë para sulmit të Trump, me kërcënimin që tani potencialisht po bëhet realitet.
Huthët kishin ndaluar sulmet e tyre ndaj kontejnerëve të transportit amerikan pasi Trump intensifikoi sulmet ndaj grupit.
Sulm kibernetik shkatërrues
Irani dhe aleatët e tij rajonalë kanë marrë përgjegjësinë për sulme të ndryshme kibernetike shkatërruese ndaj Izraelit.
Të dhënat janë shkatërruar dhe janë nisur fushata “phishing” në të kaluarën, që do të thotë se një tjetër sulm kibernetik në përgjigje të sulmeve të shpejta në centralet bërthamore mund të jetë në plan.
Qeveria amerikane ka punuar për të mbledhur informacione mbi hakerat iranianë përgjegjës për sulmet e mëparshme për shkak të kërcënimeve të rënda ndaj mbrojtjes.
Një shpërblim marramendës prej 10 milionë dollarësh u publikua për detaje mbi një grup të njohur si CyberAv3ngers, të cilin zyrtarët amerikanë e kanë gjurmuar si të lidhur me Trupat e Gardës Revolucionare Islamike.
Por ekspertët kanë paralajmëruar se Irani mund të ketë vështirësi në nisjen e sulmeve kibernetike në shkallë të gjerë, pasi regjimi është nën kërcënim ekstrem.
Arma më e fuqishme e Teheranit
Me sa duket, arma më e fuqishme e Teheranit kundër Perëndimit është Ngushtica e Hormuzit.
Rruga e ngushtë midis Omanit dhe Iranit është jetike për furnizimin global me naftë.
Gjeneralmajor Chapman i tha gazetës The Sun se Republika Islamike mund të mbyllë aksesin në Ngushticë dhe të paralizojë lundrimin detar nëpër zonë.
Ai tha se“rasti më i keq nga perspektiva e aleatëve, Amerikës dhe të gjithë të tjerëve, është që iranianët të shkojnë drejt një qëndrimi për të mbyllur Ngushticën e Hormuzit.”
“20 përqind e naftës botërore kalon nëpër atë vend. Dhe që nga sot, çmimi i një fuçie nafte të papërpunuar Brant ishte 77 dollarë.
Tani, këtu mund të përfshihen britanikët, sepse një nga gjërat në lidhje me qëndrimin britanik në rajon ka qenë një operacion britanik prej kohësh në Gjirin Persik dhe në Lindjen e Mesme më të gjerë, është se ne kemi anije kundërmasash kundër minave, të vendosura së bashku me Flotën e Pestë Amerikane në Bahrein.
Nëse iranianët do të përpiqeshin të mbyllnin Ngushticën e Hormuzit, kjo do të ishte një kërkesë e qartë nga amerikanët për britanikët.
Nafta iraniane shkon në Kinë, shkon në Indi, në vende të tilla. Janë ata që do të vuajnë”, tha ai.
Bombardimi i fushave të naftës
Irani ka potencialin të shfrytëzojë atë që është quajtur “karta e fundit e madhe” dhe të nisë një sulm ndaj infrastrukturës jetësore energjetike në Gjirin Persik që fuqizon globin.
Në vitin 2019, dy fabrika të mëdha nafte në Arabinë Saudite, një në Abqaiq, Bugayg dhe fusha e dytë më e madhe e naftës në Khurais, u përfshinë nga flakët pas një sulmi me dron.
Rebelët Huthi morën përgjegjësinë për sulmin, por qeveritë e SHBA-së dhe Arabisë Saudite akuzuan Iranin për orkestrimin e tij pas dyerve të mbyllura.
Fusha e naftës Khurais prodhonte rreth 1 përqind të naftës në botë dhe Abqaiq është objekti më i madh dhe mund të prodhojë 7 përqind të furnizimit global.
Kjo shkaktoi rritje të çmimeve globale të energjisë dhe uli përkohësisht gjysmën e prodhimit të naftës në Arabinë Saudite.
Kaosi po shpaloset
Pasi i shpalli sulmet amerikane si të suksesshme, Trump paralajmëroi se mund të ndërmerren veprime të mëtejshme nëse Teherani nuk pranon një marrëveshje të përshtatshme paqeje. Ai tha në një fjalim të transmetuar në televizionin kombëtar nga Shtëpia e Bardhë se “Irani, ngacmuesi i Lindjes së Mesme, tani duhet të bëjë paqe. Nëse nuk e bën, sulmet e ardhshme do të jenë shumë më të mëdha dhe shumë më të lehta.”
“Do të ketë ose paqe, ose do të ketë tragjedi për Iranin shumë më të madhe se ajo që kemi parë gjatë tetë ditëve të fundit”, tha Trump.
Ndërkohë, ministri i jashtëm i Iranit, Abbas Arghchi, i quajti sulmet “të skandaloze dhe do të kenë pasoja të përhershme”.
Ai e quajti gjithashtu veprimin ushtarak “një shkelje të rëndë të Kartës së OKB-së, ligjit ndërkombëtar dhe NPT-së duke sulmuar instalimet bërthamore paqësore të Iranit”.
Arghchi shtoi se “çdo anëtar i OKB-së duhet të alarmohet për këtë sjellje jashtëzakonisht të rrezikshme, të paligjshme dhe kriminale”.
“Në përputhje me Kartën e OKB-së dhe dispozitat e saj që lejojnë një përgjigje legjitime në vetëmbrojtje, Irani rezervon të gjitha opsionet për të mbrojtur sovranitetin, interesat dhe popullin e tij”, tha ai.
Një përgjigje nga Irani, ose nga Ajatollah që fshihet, nuk ka ardhur ende.
Besohet se Ali Khamenei po fshihet në një vend të fshehtë, ndërsa sulmet me raketa izraelite bien me breshëri aty pranë.
Dy burime të informuara brenda vendit i thanë Iran International se diktatori i moshuar është fshehur në bunkerin në Lavizan, një lagje në Teheran.
Duke postuar në Truth Social, Presidenti Donald Trump tha se bombarduesit amerikanë shënjestruan vendet e pasurimit të uraniumit në Fordow, Natanz dhe Isfahan – të gjitha çelësi i projektit të fundit të Iranit.
Analiza e implikimeve globale
Philiph Ingram, ekspert për sigurinë ndërkombëtare tha se “raketat balistike iraniane nuk do të arrijnë Shtetet e Bashkuara dhe për këtë arsye, për t’iu përgjigjur sulmit të Shteteve të Bashkuara, Irani do të duhet të bëjë diçka ndryshe.”
“Do të bashkojë koalicionin e tij të vullnetit që ka së bashku ose siç i quajmë ne, boshtin e së keqes. Pra, kemi Iranin, Rusinë, Korenë e Veriut dhe Kinën. Kina ka të ngjarë të ulet dhe të presë për të parë se çfarë po ndodh, për të filluar. Por Koreja e Veriut mund t’i ofrojë Iranit teknologji raketash. Rusia është ulur aty duke qeshur deri në fund të rrugës. Konflikti në përshkallëzim e ndihmon Rusinë duke e zhvendosur çështjen Rusi-Ukrainë më poshtë në axhendë, në mënyrë që njerëzit të mos përqendrohen tek ajo.
Irani dhe Rusia do të bashkojnë forcat për të provuar të shkaktojnë sa më shumë përçarje në vende të ndryshme përmes protestave dhe dezinformimit.
Do të ketë dy reagime direkt nga Irani. Një, stimulimi i organizatave të tyre të përfaqësuara që ata kanë vepruar në të gjithë botën.
Hamasi dhe Hezbollahu janë shkatërruar kryesisht nga Izraeli. Por ata ende i kanë Huthit në Jemen.
Mendoj se do të shohim një rritje masive të aktivitetit të Huthit kundër transportit ndërkombëtar detar në Detin e Kuq.
Reagimi tjetër mund të jetë përpjekja për të mbyllur Ngushticën e Hormuzit. 30 përqind e naftës dhe gazit botëror kalon nëpër atë vend.
