Ende nuk dihet saktësisht çfarë është dëmtuar brenda bunkerëve bërthamorë iranianë, ndërsa laboratori i Natanzit sipas Agjencisë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA) është shkatërruar plotësisht.
Që nga momenti i sulmit amerikan të koduar “Midnight Hammer” kundër tri objekteve bërthamore iraniane, janë dhënë versione të ndryshme dhe interpretime të kundërta për efektshmërinë e tij. Donald Trump u shpreh me tone fitimtare se operacioni ishte një sukses i plotë, por zyrtarë të tjerë kanë qenë më të rezervuar, duke theksuar se do të duhet kohë për të vlerësuar realisht dëmet.
Deklaratat dhe vlerësime të para
“E kemi fshirë,” deklaroi Trump me entuziazëm gjatë natës. Por, në atë moment, imazhet satelitore të analizuara nga ushtria dhe ekspertët nuk ishin ende publikuar. Sipas Pentagonit, vlerësimet paraprake flasin për dëme të mëdha, por jo për shkatërrim total. Në fotot fillestare shihen disa pika goditjeje në zona ku besohet se ndodheshin centrifugat për pasurimin e uraniumit. Bombat GBU-57, të hedhura nga avionët bombardues B-2, janë ndërtuar për të depërtuar në thellësi dhe për të krijuar valë shoku që mund të dëmtojnë aparaturat, edhe pa shkatërrim të dukshëm në sipërfaqe. Janë raportuar dëme pranë oxhaqeve të ventilimit dhe depozitime dheu te hyrjet.
Nga ana tjetër, Izraeli është treguar më i rezervuar, duke theksuar se është ende herët për të nxjerrë përfundime.
Reagimi i Iranit
Irani e minimizoi efektin e sulmeve. Zyrtarët iranianë pohuan se dëmet ishin të kufizuara, se pati vetëm disa të lënduar dhe asnjë ndotje radioaktive. Ata madje pretenduan se kishin larguar pjesën më të ndjeshme të materialeve bërthamore përpara sulmit. Në mbështetje të kësaj, disa imazhe satelitore të ditëve para sulmit tregojnë praninë e dhjetëra kamionëve dhe buldozerëve rreth uzinës – të cilët mund të kenë shërbyer për të larguar materiale apo për të forcuar strukturat.
Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, kërkoi durim, duke thënë se “duhen disa ditë për të nxjerrë përfundime të sakta”.
Fordow, një objektiv i vështirë
Objekti bërthamor i Fordow është ndërtuar në thellësi prej 80–100 metrash nëntokë, çka e bën jashtëzakonisht të vështirë për t’u shkatërruar. Edhe para këtij sulmi, mendohej se as bombat më të fuqishme nuk do të mund të shkatërronin plotësisht kompleksin, dhe disa analistë madje kishin sugjeruar nevojën për ndërhyrje të drejtpërdrejtë me forca speciale.
Sipas drejtorit të IAEA-s, Rafael Grossi, një nga objektet — të paktën në sipërfaqe — është shkatërruar plotësisht, dhe ka gjasa që dëmet të shtrihen edhe në pjesën e nëndheshme. Kjo goditje e B-2-ve i shtohet një sulmi të mëparshëm izraelit, në kuadër të Operacionit “Luan i Zgjuar”, që kishte dëmtuar disa struktura. Sa i përket Fordow, do të duhet inteligjenca për të konfirmuar dëmet reale. Ky objekt ka qenë më parë shënjestër e sabotimeve të Mossadit, përfshirë sulmin kibernetik me virusin Stuxnet dhe disa shpërthime të mistershme.
Seri sulmesh të koordinuara
Pamjet e fundit satelitore zbulojnë një numër të madh ndërtesash të goditura nga raketat kruiz, të lëshuara nga një nëndetëse amerikane. Sipas një burimi, të paktën 19 struktura janë dëmtuar, ndërkohë që edhe IAEA konfirmon dëme të konsiderueshme. Isfahani, ashtu si Natanz, ishte objektiv i sulmeve izraelite. Disa analistë mendojnë se sulmet e njëpasnjëshme mund të kenë përkeqësuar dëmet e mëparshme, duke bërë që situata të jetë potencialisht e pariparueshme.
Çfarë vjen më pas?
Përveç vlerësimeve të dëmeve fizike, çështja kyçe është nëse këto sulme do të ndikojnë realisht në ngadalësimin ose ndalimin e programit bërthamor të Iranit. SHBA dhe Izraeli synojnë ta çojnë këtë program mbrapa për muaj apo vite, por Irani premton se do të vazhdojë përpara — madje paralajmëron për “surpriza”.
Burime amerikane dhe të IAEA-s konfirmojnë se Irani ka ruajtur sasi të konsiderueshme uraniumi të pasuruar në zona të mbrojtura, si p.sh. në një bunker në Isfahan, dhe mendohet se ekzistojnë edhe vende të tjera të fshehura të përgatitura me kalimin e viteve. Frika kryesore e SHBA-së është se Teherani ka ruajtur mjaftueshëm material për të përparuar drejt ndërtimit të një arme bërthamore një plan që duket se është konceptuar për të mbijetuar edhe pas një goditjeje ushtarake.
“Edhe pse disa objekte janë shkatërruar, kjo nuk do të thotë se loja ka përfunduar,” deklaroi Ali Shamkhani, një nga këshilltarët më të afërt të liderit suprem Khamenei — i cili ishte raportuar i vrarë, por që u shfaq sërish me një mesazh sfidues.
