Donald Trump ka shprehur rezerva në lidhje me kryerjen e një sulmi ushtarak ndaj Iranit, përveç nëse ka një garanci se bomba GBU-57 – e njohur edhe si “shkatërruese bunkerësh” mund ta shkatërrojë plotësisht impiantin nëntokësor të pasurimit të uraniumit në Fordow, sipas burimeve me njohuri për diskutimet e brendshme.
Siç raporton “The Guardian ” megjithëse zyrtarët e Pentagonit thuhet se e kanë siguruar Trumpin se bomba 13.6 tonëshe mund ta “neutralizojë” bazën specifike, ai nuk është plotësisht i bindur dhe mban rezerva, duke pritur gjithashtu mundësinë e sjelljes së Iranit në tryezën e negociatave me kërcënimin e përfshirjes së SHBA-së.
Analistët ushtarakë thonë se vetëm një armë bërthamore taktike mund të depërtojë në thellësinë e Fordow, të cilën inteligjenca izraelite vlerëson se shtrihet deri në 300 metra nën tokë. Megjithatë, Trump nuk po e shqyrton përdorimin e një arme bërthamore taktike, dhe as nuk i është sugjeruar nga Sekretari i Mbrojtjes Pete Hegseth ose Shefat e Shtabit të Përbashkët, Gjenerali Dan Kaine.
Zyrtarëve u është thënë se edhe një sulm i koordinuar me shumë GBU-57 mund të shkatërrojë thjesht tunelet dhe ta varrosë bazën në rrënoja, pa e shkatërruar plotësisht atë. Pentagoni beson se shkatërrimi i plotë do të kërkonte së pari zbutjen e terrenit me bomba konvencionale dhe më pas përdorimin e një arme bërthamore taktike – një skenar që është hedhur poshtë politikisht.
Efektiviteti i GBU-57 ka qenë subjekt debati brenda Departamentit të Mbrojtjes që nga fillimi i mandatit të Trump.
Siç tha Zëvendës Drejtori në pension i Agjencisë së Reduktimit të Kërcënimeve të Mbrojtjes, gjenerali Randy Maner “Nuk është një zgjidhje e menjëhershme. Mund ta vonojë programin iranian me gjashtë muaj ose një vit. Tingëllon mirë në TV, por nuk është realitet.”
Objekti i Fordow është varrosur në një mal dhe kërkon kushte të sakta të superioritetit ajror, një fiksim të qartë GPS dhe eliminim të plotë të sistemeve mbrojtëse iraniane. Izraeli nuk ka bombat ose bombarduesit B2 të nevojshëm për t’i mbajtur ato, kështu që një sulm i mundshëm mund të vijë vetëm nga Shtetet e Bashkuara.
Shkatërrimi i Fordow, me mjete diplomatike ose ushtarake, shihet si thelbësor për të parandaluar Iranin nga zhvillimi i një aftësie armësh bërthamore, pas një raporti nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike që zbuloi se uranium i pasuruar në 83.7%, afër 90% të kërkuar për një armë.
Izraeli ka punuar mbi skenarë për një sulm autonom, duke përfshirë një pushtim të komandove me helikopter për të hedhur në erë bazën. Trump thuhet se e ka hedhur poshtë planin.
Shqetësimet rreth GBU-57 ilustrojnë sfidat me të cilat përballen Shtetet e Bashkuara në aspektin e efektivitetit të një sulmi konvencional, mes presionit për të ndaluar programin bërthamor të Iranit pa përdorur mjete ekstreme.
Pse Fordow nuk është Çernobil?
Megjithatë, siç ka raportuar CNN, pavarësisht shqetësimeve që shoqërojnë çdo diskutim për sulmet ushtarake në objektet bërthamore, ekspertët theksojnë se rasti Fordow nuk mund të krahasohet me katastrofat e tipit Çernobil .
Tragjedia bërthamore e vitit 1986 në Ukrainë u shkaktua nga një shpërthim në një reaktor aktiv, duke rezultuar në një rrjedhje masive të materialeve radioaktive në atmosferë, duke shkaktuar katastrofa të pallogaritshme mjedisore dhe shëndetësore në të gjithë Evropën. Në të kundërt, Fordow nuk është një reaktor bërthamor, por një objekt pasurimi uraniumi.
Uraniumi i ruajtur atje është i freskët, në formën e gazit heksafluorid, dhe nuk është i përfshirë në procesin e ndarjes, procesi që shkakton një reaksion zinxhir dhe bashkim termik në një reaktor. Siç shpjegon Kelsey Davenport, shefja për Shoqatën e Kontrollit të Armëve, edhe nëse objekti dëmtohet, rrjedhja radioaktive do të jetë e kufizuar dhe e lokalizuar.
“Do të ketë rrezatim alfa të nivelit të ulët dhe toksicitet kimik, por nuk ka rrezik serioz për popullatën e gjerë.”, tha ajo.
Ajo shton se “bombardimi i një reaktori është një çështje krejtësisht tjetër”, duke theksuar se vetëm në një ngjarje të tillë do të kishim një shpërndarje masive të radioaktivitetit dhe pasoja vërtet katastrofike.
