Presidenti amerikan Donald Trump, me telefonatën e tij në Kremlin dhe bisedën me Vladimir Putin, vendosi publikisht fillimin e atij që ai e konsideron si një “proces paqeje”. Mënyra me të cilën njeriu më i fuqishëm në planet po menaxhon pas Gazës dhe luftës që ka gati 3 vjet në Ukrainë është e njëjtë – nëse jo identike.
Pika e nisjes për lëvizjet amerikane është perspektiva e biznesit të çdo problemi. Për presidentin amerikan lufta nuk është e mirë sepse prek kryesisht bizneset dhe ekonominë. Narrativo-propozimi i Trump përmban qartë “guackën” se “po vriten njerëz”, por vetëm si mbulesë e tillë, pra e angazhimit të tij biznesor për gjithçka.
Donald Trump ka shumë gjëra, por ai sigurisht nuk është as i turpshëm dhe as i paqëndrueshëm. Thjesht fakti që ai kontaktoi Rusinë pa informuar më parë Kievin dhe më pas e la Volodymyr Zelensky në pritje të telefonatës së tij derisa të mbaronte me ceremoninë e betimit të kreut të ri të Shërbimeve Inteligjente, Tulsi Gabbard , tregon se për të ajo që beson ose dëshiron Ukraina është dytësore.
Ky skenar i veçantë bëhet edhe më zbulues për qëllimet dhe planet e presidentit amerikan, po të kemi parasysh se ai vetë theksoi – pa u pyetur – madje dy herë – se popullariteti i presidentit ukrainas është në nivelin më të ulët historik dhe se ai duhet të shkojë menjëherë në zgjedhje. Trump i sugjeroi publikisht kujtdo që mendonte – në mënyrë të arsyeshme – se nuk ishte e mundur që SHBA, e cila i ka qëndruar në çdo mënyrë Kievit që nga fillimi, të flasë kundër Zelenskyt , një argument i formës “ai nuk ka legjitimitetin e popullit të tij”.
Çfarë do të nënshkruajë Kievi?
Kievi e ka kuptuar saktë sot se me mënyrën se si Uashingtoni po lëviz në të gjitha nivelet, propozimi nuk do të përfshijë qëndrimet e Ukrainës, të paktën jo siç janë shprehur nga presidenti i vendit.
Trump, në konsultim me Putinin, do të rishikojë kufijtë në Evropën Lindore dhe Zyra Ovale kërkon garanci jo vetëm nga Kievi se do të japë 500 miliardë lekë në tokë të rrallë për të vazhduar marrjen e armëve amerikane, por edhe nga Moska që do të urdhërojë ushtarët e saj të tërhiqen nga pikat specifike, shumica e të cilave janë nën pushtimin rus.
Skenari më i mundshëm është që Moska të kërkojë nga pala ukrainase njohjen e pronësisë ruse të gadishullit të Krimesë , të cilin Moska e ka pushtuar që nga viti 2014, dhe duke pasur parasysh tërheqjen e trupave ukrainase nga provinca ruse e Kurskut , ku ata pushtuan papritur në gusht 2024 dhe që atëherë, megjithëse është e pamundur që forcat e Koresë së Veriut të tërhiqen prej tyre. Trump, i cili sot pa hezitim deklaron se “Rusia ka humbur ushtarë në 20% të Ukrainës dhe dëshiron t’i mbajë këto zona”, nuk do t’u njohë të njëjtën të drejtë ukrainasve në Kursk.
Në të njëjtën kohë, presidenti amerikan, në pyetjet e vazhdueshme nëse zonat do t’i kthehen Ukrainës, la një dritare të hapur “për disa”, siç tha ai, pasi ka një kuptim të qartë se marrëveshja tregtare me Kievin dhe garancitë ekonomike amerikane duhet të kenë një bazë praktike.
Fundi i kësaj rruge të veçantë përfshin – për fat të keq për Kievin – një propozim kornizë në të cilin do të ftohet për të diskutuar në një tryezë në të cilën kartat do të jenë shpërndarë tashmë. Trump, si mbështetës i flaktë i doktrinës “ligji i të fortëve është i drejtë”, do të ketë kërkesa për një rezultat specifik dhe për ta arritur atë – nisur nga pozicioni i të fortit – nuk do të ngurrojë të bëjë presione apo edhe shantazhe situatash.
Zgjedhje të vështira
Ukraina e Zelenskit nuk ka shumë opsione sot, dhe ato që ka janë të gjitha të vështira dhe të dhimbshme. Zgjedhja për të pranuar se për tre vjet ajo ka sakrifikuar njerëzit e saj duke u mbrojtur kundër Rusisë, vetëm për të përfunduar me një letër në të cilën të paktën kjo sakrificë nuk do të njihet dhe pasqyrohet është shumë e pamundur.
Volodymyr Zelensky u detyrohet si ukrainasve ashtu edhe luftës së tij – pavarësisht se çfarë besojnë të tjerët – të mbajë zgjedhje në vendin e tij dhe t’u japë menjëherë atyre që po sakrifikohen të drejtën për të zgjedhur.
Shoqëria në Ukrainë ka ndryshuar qëndrimin e saj ndaj gjërave në mënyrë të konsiderueshme dy herë midis 2014 dhe sot, dhe nëse ukrainasit janë në gjendje të pranojnë edhe një herë “jo” ndaj NATO-s, ata do ta kenë të vështirë të pranojnë se do ta gjejnë veten duke paguar për një pushtim që nuk e kryen, por e pësuan.
Çështja e madhe, siç pasqyrohet sot në mediat sociale dhe në shtypin ukrainas, është se nëse marrëveshja për të nesërmen që dëshiron SHBA ka të bëjë me një Ukrainë që është edhe më e vogël se në vitin 2022, atëherë cila është arsyeja që vendi të paguajë 500 miliardë lekë për presidentin e ri të SHBA.
Sot në Ukrainë, pavarësisht asaj që po ndodh edhe në nivel politik dhe diplomatik, banorët kërkojnë të dëgjohen dhe ndoshta zgjedhjet do të jenë një mundësi e mirë edhe për ta. Shumica sot nuk duan një luftë tjetër, por ka një shumicë edhe më të madhe sot që nuk dëshiron më shumë përfshirje amerikane në punët e brendshme të vendit.
Një deklaratë po aq e vështirë dhe sot jo edhe aq “e fshehtë” e ushtrisë ukrainase thotë se nuk mund të ketë armëpushim, e lëre më përfundim të luftës – pavarësisht se çfarë thotë lidershipi politik i vendit. Në të njëjtën kohë, ushtria në Ukrainë, me komandën qendrore që nuk merr pozicion ose nuk kërkon përmbajtje nga oficerët e saj, raporton se ka në duart e saj një numër të konsiderueshëm armësh të avancuara perëndimore.
Këto bërthama specifike thonë se lufta do të përfundojë kur ata që luftojnë në fushëbetejë vendosin, dhe kjo gjeneron automatikisht skenarë makthi. Nëse këto armë janë vërtet në duart e qarqeve ushtarake që vendosin të kundërshtojnë një marrëveshje poshtëruese, atëherë askush nuk mund të garantojë se ato nuk do të përdoren as kundër qyteteve të mëdha ruse, as kundër qeverisë dhe përfaqësuesve të saj brenda. Mënyra se si Trump po e trajton çështjen ukrainase krijon qartë një mundësi serioze dhe realiste që Ukraina të kthehet në situatat e zymta të vitit 2014, me pasojat që i ngjajnë një makthi më të madh se ai i një lufte kundër një pushtuesi.
Rruga sigurisht që do të jetë e vështirë edhe për Zelensky. Aktori që u shndërrua në lider dhe bashkoi popullin e tij, thirret të peshojë të ardhmen e tij politike dhe të tjera.
Mënyra se si e trajton Donald Trump – pavarësisht se u takua dy herë me të para se të betohet si president – tregon se ai nuk e vendos në të njëjtën peshore jo vetëm me të, por edhe me Vladimir Putinin. Fakti që presidenti i një vendi lihet vetë në komentet e djalit të Trump, i cili e quan lypës, është gjithashtu tregues i perceptimit që Uashingtoni ka sot për presidentin ukrainas.
Por Zelensky nuk ka vetëm armiq jashtë vendit. Brenda opozitës së vendit e akuzon për uzurpim të pushtetit dhe po procedon me vdekjen dhe internimin politik të çdo kundërshtari, duke i mbyllur gojën çdo zëri që ka mendim të ndryshëm.
Megjithatë, presidenti i vendit ka ende opsione. Zgjedhjet që do t’i japin popullit ukrainas një mënyrë për t’u shprehur dhe për të zgjedhur të ardhmen e tyre, politikanit Zelensky i duken sot si një rrugë njëkahëshe.
Ajo që ai do të zgjedhë të bëjë vetë është e panjohur dhe duke pasur parasysh të kaluarën jashtëzakonisht mëkatare politike të Ukrainës, çdo parashikim duket i rrezikshëm.
Sidoqoftë, është ekstreme për këdo që ka ndjekur qoftë edhe bazat e rrugës dhe luftës së popullit ukrainas, të besojë se do të pranojë një diktator ose, akoma më keq, një “kukull” në këtë moment kritik për mbijetesën e tij si vend, pavarësisht nëse ai kontrollohet nga qendra në Lindje apo Perëndim.
